حمید کمار

مسئله «ایجاد رونق و اشتغال در اقتصاد کشور» امروزه به مهم‌ترین چالش پیش روی مسئولین کشور تبدیل شده است. با نگاهی به وضعیت فعلی اقتصاد کشور، رسیدن به نرخ ۸ر۶ درصدی بیکاری طبق برنامه ششم توسعه در سال ۱۴۰۰، غیرممکن به نظر می‌رسد. نکته‌ای که همواره باید از سوی کارشناسان و مسئولین کشور مورد توجه قرار گیرد، این است که هرگونه برنامه‌ریزی برای اقتصاد کشور باید با در نظر گرفتن معضل بیکاری باشد. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان به حل این معضل امید داشت؛ در غیر این صورت، گسترش دامنه‌های این چالش اقتصادی به دیگر حوزه‌ها با خسارت‌های سنگینی همراه خواهد بود. البته باید توجه داشت که برنامه‌ریزی صحیح باید با در نظر گرفت جمیع شرایط صورت گیرد. بر همین اساس، در ادامه، علاوه بر توان اشتغال‌زایی بخش‌های اقتصادی، میزان مصرف انرژی و ارتباط با سایر بخش‌های اقتصادی نیز در نظر گرفته شده است.

۱-توان اشتغالزایی

حل مشکل بیکاری بدون توجه به توانایی فعالیت‌های اقتصادی در ایجاد اشتغال میسر نخواهد بود. برای همین لازم است ابتدا با مروری بر فعالیت‌های اقتصادی، توانمندترین آنها در اشتغالزایی را شناخت و سپس برای رونق هرچه بیشتر آنها برنامه‌ریزی همه جانبه داشت. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، پنج فعالیت اقتصادی به عنوان توانمندترین بخش‌ها در ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم معرفی شده است.

جدول ۱- توان اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم بخش‌های مختلف اقتصادی به ازای یک‌میلیارد سرمایه‌گذاری در سال ۹۰

همانگونه که در جدول فوق مشخص است این پنج بخش به ترتیب عبارت‌اند از: «ساخت پوشاک، عمل آوری و رنگ کردن خز»، «ساخت چوب و محصولات چوبی»، «دباغی و پرداخت چرم و سایر محصولات چرمی»، «زراعت و باغداری» و «ساخت منسوجات». بنابراین می‌توان دریافت که صنعت نساجی و پوشاک یکی از مهمترین صنایع به منظور رونق بخشی جهت دستیابی به هدف‌گذاری ایجاد اشتغال در کشور است. البته همواره سنجش تک‌بعدی یک بخش بدون در نظر گرفتن ابعاد دیگر مطلوب نخواهد بود. به همین منظور، لازم است این صنعت از جنبه‌های دیگری نظیر مصرف انرژی، میزان ارتباط با دیگر صنایع و… نیز مورد بررسی قرار گیرد.

۲-مصرف انرژی

سنجش میزان مصرف انرژی فعالیت‌های مختلف نیز نتایج زیر را به دست می‌دهد:

نمودار ۱- مصرف مطلق انرژی و محتوای انرژی بخش‌های مختلف اقتصادی (میلیون بشکه معادل نفت خام)

همانگونه که مشاهده می‌شود، صنعت نساجی و پوشاک جزو صنایع با کمترین مصرف انرژی است که این خود یکی دیگر از ویژگی‌های ممتاز این صنعت را معرفی می‌کند.

۳-ارتباط با دیگر بخش‌ها

نکته دیگری که می‌توان در مورد صنعت نساجی و پوشاک از آن یاد کرد، تقاضای قابل توجه این صنعت از صنایع دیگر و به بیان اقتصادی، پیوند پسین قوی این صنعت است. تا جایی که این فعالیت هم‌ردیف صنعتی بزرگ و کلیدی همچون ساختمان قرار می‌گیرد. این موضوع بیانگر آن است که با رونق گرفتن این صنعت، بسیاری از صنایع دیگر نیز رونق خواهند گرفت.

با توجه به مطالب پیش‌گفته، لزوم توجه و اولویت دادن مسئولین به بخش نساجی و پوشاک به خوبی نمایان می‌شود. اما نگاهی گذرا به شرایط کنونی این صنعت بیانگر واقعیت‌های تلخی است. قاچاق گسترده و نبود کنترل بر واردات محصولات مرتبط با این صنعت، خصوصاً در مناطق آزاد، تحمیل هزینه های بدون توجیه، عدم مدیریت صحیح تسهیلات ناشی از اولویت‌بندی نکردن صنایع توسط مسئولین، برنامه‌ریزی‌های مقطعی و کوتاه‌مدت به جای در نظر گرفتن زنجیره ارزش در برنامه‌ریزی‌ها توسط مسئولین از جمله مشکلات پیش‌روی این صنعت ارزشمند در اقتصاد ایران است. در چنین شرایطی، انتظار از مسئولین کشور، خصوصاً مقامات وزارت صنعت آن است تا با طراحی یک برنامه دقیق و همه‌جانبه، مشکلات پیش روی صنعت نساجی و پوشاک را برطرف نموده و از ظرفیت‌های عظیم این صنعت در ایجاد اشتغال و رونق در اقتصاد کشور نهایت بهره را ببرند.