به گزارش "گسترش تولید و تجارت" امری که دور از دسترس نیست و کم نیستند کشاورزانی که با مصرف همین نهاده‌ها اعم از آب، کود و سم و حتی به میزان کمتری، راندمان تولید محصول برنج‌شان در واحد سطح چند برابر سایر کشاورزان و بیش از ۱۰، ۱۲ هزار کیلوگرم و حتی بیشتر است فقط آنان آموخته‌اند چگونه از حداقل داشته‌ها، حداکثر بهره‌وری را داشته باشند و با استفاده علمی، به موقع و صحیح بر مبنای نظر کارشناسان و اهل فن از نهاده‌ها از جمله بذرهای اصلاح شده بهره‌وری را ارتقاء دهند. ضمن آنکه مکانیزاسیون و یکپارچه‌سازی اراضی هم در این مهم سهم و نقش ویژه‌ای دارد چنانکه شاهدیم اکثر کشاورزان نمونه وسعت اراضی‌شان زیاد و شیوه‌های آبیاری نوین هم در آنها پیاده‌سازی شده است.

در واقع با انتقال دانش به مزرعه می‌توان ضمن ترسیم مسیر هموار و روشن برنجکاری، افزایش تولید در واحد سطح و نیز سودآوری و امنیت غذایی را رقم زد

امروز بیش از ۵۰ درصد اقتصاد گیلان بر پایه بخش کشاورزی است و زراعت برنج مهمترین فعالیت کشاورزی این خطه محسوب می‌شود، این استان با بیش از ۲۳۰ هزار هکتار زمین شالیزاری، بیشترین سطح زیرکشت کشور را داراست؛ تولید برنج در گیلان در ارقام محلی به طور متوسط بین سه هزار و ۸۰۰ تا چهار هزار و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار است با انجام مدیریت‌ به‌زراعی و کشت ارقام پرپتانسیل امکان افزایش تولید در واحد سطح وجود دارد. بر اساس آخرین آمار؛ سالانه حدود ۶۵۰ هزار تن برنج سفید در استان تولید می‌شود که با تغییر الگوی کشت و استفاده از ارقام اصلاح شده کیفی، انتقال دانش کشت و کار برنج به مزرعه می‌توان میزان تولید استان را به میزان قابل توجهی افزایش داد.

سالانه حدود ۶۵۰ هزار تن برنج سفید در استان تولید می‌شود که با تغییر الگوی کشت و انتقال دانش کشت و کار برنج به مزرعه می‌توان میزان تولید را به بیش از ۷۵۰ هزار تن افزایش داد

افزایش تولید در واحد سطح راهکاری موثر برای جبران هزینه‌های بالای کاشت، داشت و برداشت برنج است، به گفته کارشناسان کشاورزی بهره‌گیری از مدیریت به‌زراعی دقیق و بکارگیری بذرهای اصلاح شده مقاوم می‌تواند عملکرد را بهبود ببخشد و هزینه‌های برنجکاری را کاهش دهد؛ در این ارتباط آبیاری مدیریت‌ شده و تسطیح اراضی برای بهبود توزیع آب در مزرعه اهمیت بسزایی دارد. کارشناسان کشاورزی گیلان؛ کشت ارقام پرپتانسیل کیفی در کنار مدیریت بهینه به‌زراعی شامل؛ مصرف بذر با کیفیت و خالص، مدیریت بهینه تغذیه گیاهی، اقدامات پیشگیرانه و کنترل آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز، رعایت اصول آبیاری و کاهش ضایعات در مرحله برداشت را از راهکارهای افزایش تولید در واحد سطح می‌دانند.

طرح جهش تولید و توجه به مدیریت به‌زراعی بویژه مدیریت تغذیه گیاهی نقش ویژه‌ای در افزایش تولید در واحد سطح دارد

روش‌های نوین کاشت و کاربرد ماشین‌آلات ضمن کاهش هزینه‌ها و تسریع در عملیات آماده‌سازی و کاشت موجب افزایش تولید می‌شود.طرح پنج ساله جهش تولید برنج با مشارکت ستاد اجرایی فرامین امام (ره) برای اجرا در سال زراعی جاری در سطح هزار هکتار از شالیزارهای استان ابلاغ شده‌است؛ در مرحله نخست مقرر شد در شهرستان‌های لاهیجان، لنگرود، فومن، رشت و صومعه‌سرا با شناسایی کشاورزان مجری اجرا و به ازای هر ۱۰۰ هکتار یک کارشناس ناظر جذب شود.

 افزایش تولید در واحد سطح راهکاری برای جبران هزینه‌های بالای کاشت، داشت و برداشت برنج است

کارشناس کشاورزی گیلان گفت: افزایش تولید می‌تواند ضمن کاهش هزینه تولید هر کیلوگرم برنج بر مطلوبیت محصول هم می افزاید علاوه بر این کشت دوم پس از برداشت برنج و نیز پرورش راتون راهکار دیگر برای افزایش درآمد شالیکاران و ارتقاء بهره‌وری است.آذرخش ترابی جفرودی در این رابطه گفت: افزایش تولید محصولات مختلف زراعی از جمله برنج در راستای بهبود معیشت و درآمد کشاورزان و افزایش ضریب خوداتکایی در تولیدات کشاورزی از رسالت‌های وزارت جهاد کشاورزی است؛ در این ارتباط با تحقیق و پژوهش در مراکز تحقیقاتی این وزارتخانه نسبت به معرفی ارقام زراعی و باغی جدید اقدام شد و در سال‌های اخیر ارقام پرپتانسیل به کشاورزان معرفی شده‌است.وی اضافه کرد: اجرای اقدامات زیربنایی در راستای بهبود مدیریت آبی مزارع از طریق سیستم‌های مدرن انتقال، بهره‌برداری از آب، حمایت از تولید بذر استاندارد با پرداخت یارانه و برنامه‌ریزی برای تولید بذرهای کیفی با راندمان مناسب، تامین کودهای شیمیایی پرمصرف با پرداخت یارانه توسط دولت و اقدامات آموزشی و ترویجی در راستای بهبود مدیریت مزرعه از جمله دیگر اقدامات وزارت جهاد کشاورزی است.

افزایش تولید محصولات مختلف زراعی در راستای بهبود درآمد کشاورزان و افزایش ضریب خوداتکایی در تولید محصولات کشاورزی از رسالت‌های وزارت جهاد کشاورزی است

جفرودی، طرح جهش تولید برنج وزارت جهاد کشاورزی را از دیگر راهکارهای افزایش بهره‌وری در واحد سطح با استفاده از عوامل و نهاده‌های تولید در مناطق مستعد کشت خواند و ادامه داد: شالیکاران می‌توانند با اقدامات موثر از جمله تجهیز و نوسازی زمین‌های شالیزاری، توسعه مکانیزاسیون به ویژه در مراحل کاشت، برداشت و مدیریت بهینه مبارزه با علف‌های هرز هزینه‌های کشت محصول برنج را کاهش دهند.وی به شالیکاران توصیه کرد: برای افزایش تولید در واحد سطح با توجه به شرایط مزرعه نسبت به انتخاب رقم مناسب، بذرهای خوب، پاک و عاری علف‌های هرز و سایر ارقام با قدرت جوانه‌زنی مناسب اقدام کنند؛ همچنین با توجه به اهمیت تغذیه گیاهی در بهبود عملکرد محصول حتما با لحاظ تعادل کودی از همه کودهای پرمصرف شامل ازته، فسفاته و پتاسه به میزان لازم استفاده نمایند.جفرودی بیان کرد: همچنین استفاده از بذرهای ارقام جدید برنج با توجه به پتانسیل عملکردی بالای آنها و رعایت اصول به‌زراعی موجب افزایش تولید تا سطح ۲ برابر عملکرد متداول ارقام محلی می‌شود.

ضرورت استفاده از روش‌های نوین و علمی در تولید برنج

کارشناس زراعت دانشگاه گیلان و متخصص علوم و تکنولوژی بذر نیز در این باره گفت: به رغم اینکه شالیکاران با چالش‌های اساسی از قبیل سطح پایین زیرکشت، قیمت بالای زمین و وسوسه فروش مواجه هستند اما افزایش تولید برنج در واحد سطح امکان‌پذیرست، این امر بستگی به مدیریت دقیق و استفاده صحیح از روش‌های نوین و علمی دارد. سالار منجم کارشناس زارعت دانشگاه گیلان اظهار کرد: استفاده از مدیریت به‌زراعی مناسب برای مقابله با تنش‌های سرمایی در اوایل فرودین و کم‌آبی در مرحله خوشه‌دهی می‌تواند بسیار موثر باشد؛ برای مثال انتخاب تاریخ کشت مناسب، استفاده از بذرهای مقاوم به سرما و خشکی، مدیریت منابع آبی در زمان‌های حساس از جمله راهکارهای کلیدی و موثر در افزایش عملکرد کشت‌و کار برنج است.وی با تشریح راهکارهای افزایش تولید برنج در هر هکتار از زمین‌های شالیزاری و توصیه به شالیکاران اضافه کرد: تغذیه به‌ موقع و دقیق گیاه با استفاده از کودهای متعادل و بکارگیری مدیریت آفات و بیماری‌ها می‌تواند از ضایعات و کاهش عملکرد جلوگیری کند. کارشناس زارعت دانشگاه گیلان اظهار کرد: تسطیح اراضی و افزایش سطح مکانیزاسیون در کشت به کشاورزان کمک می کند تا فرآیند کاشت، داشت و برداشت را با کیفیت و کارآیی بالاتری انجام دهند و از این طریق عملکرد بیشتری از هر هکتار زمین شالیزاری به دست آید؛ این موارد در کشت رقم هاشمی، بویژه در مناطق شمالی کشور نقش بسیار زیادی در بهبود عملکرد دارد.

تغذیه به‌ موقع و دقیق گیاه با استفاده از کودهای متعادل و به کارگیری مدیریت آفات و بیماری‌ها می‌تواند از ضایعات و کاهش عملکرد جلوگیری کند

وی بیان کرد: طرح جهش تولید برنج یکی از برنامه‌های راهبردی دولت در حوزه کشاورزی است که با هدف افزایش تولید داخلی برنج، کاهش وابستگی به واردات و ارتقای امنیت غذایی کشور طراحی شده‌است؛ این طرح در پاسخ به چالش‌های موجود در تولید برنج مانند کاهش منابع آب، بهره‌وری پایین مزارع و وابستگی زیاد به واردات اجرا می‌شود. منجم افزود: طرح جهش تولید برنج به کشاورزان کمک می‌کند تا از بذرهای اصلاح‌ شده مقاوم به تنش‌های سرمایی و خشکی استفاده کنند؛ این طرح، علاوه بر فراهم کردن بذرهای اصلاح‌شده، بر آموزش‌های به‌زراعی تاکید دارد که کشاورزان را به استفاده از تکنیک‌های نوین کشاورزی، مانند مدیریت دقیق منابع آب، آبیاری پیشرفته و افزایش سطح مکانیزاسیون، ترغیب می‌کند. وی اظهار کرد: حمایت دولت از طریق خرید تضمینی برنج، کشاورزان را برای استفاده از این روش‌ها و تولید بیشتر ترغیب می‌کند؛ همه این موضوعات به کشاورزان کمک می‌کند تا با استفاده از فناوری‌های نوین و مدیریت به‌زراعی اصولی، عملکرد خود را به‌ طور چشمگیری افزایش دهند.

 استفاده از بذرهای جدید و اصلاح شده به ویژه برای شرایط خاص اقلیمی استانی چون گیلان می‌تواند در افزایش تولید تاثیر بسزایی داشته باشد

وی اضافه کرد: بذرهایی که مقاوم به تنش‌های سرمایی و خشکی هستند این امکان را به کشاورزان می‌دهند تا در شرایط آب و هوایی چالش‌ برانگیز همچنان عملکرد مناسبی داشته باشند.کارشناس زراعت دانشگاه گیلان و متخصص علوم و تکنولوژی بذر بیان کرد: همچنین استفاده از روش‌های نوین مانند کشت مستقیم، خشکه کاری و آبیاری پیشرفته ضمن استفاده بهینه از آب در افزایش تولید در واحد سطح به کشاورزان کمک می‌کند.وی با تاکید بر اینکه دستگاه‌های متولی اعم از جهاد کشاورزی و موسسه تحقیقات برنج باید نقش فعال در ارتقاء دانش کشاورزان و معرفی تکنیک‌های جدید به‌زراعی داشته باشند، افزود: این مجموعه‌ها از طریق آموزش‌های به‌زراعی می‌توانند کشاورزان را با تاریخ کشت مناسب، تغذیه دقیق و مدیریت آفات و بیماری‌ها آشنا کنند. منجم اظهار کرد: همچنین، حمایت دولت از طریق خرید تضمینی برنج و ارائه تسهیلات برای خرید بذرهای اصلاح‌شده می‌تواند در افزایش انگیزه کشاورزان برای تولید بیشتر و استفاده از روش‌های نوین موثر باشد.

اهمیت افزایش تولید برنج

رئیس موسسه تحقیقات برنج کشور نیز با اشاره به اهمیت افزایش تولید برنج در واحد سطح و تاکید بر ضرورت توجه شالیکاران به این موضوع گفت: افزایش تولید برنج در واحد سطح با توجه به هزینه‌های بالای تولید از کاشت تا برداشت ضمن کمک به افزایش درآمد کشاورزان، انگیزه آنها را برای تولید بیشتر می‌کند و از سویی با افزایش تولید داخلی، نیاز به واردات این محصول کمتر می‌شود که به نفع کشور خواهد بود.  مریم حسینی  اظهار کرد: افزایش تولید برنج با بکارگیری یافته‌های به‌نژادی (ارقام اصلاح شده) و مدیریت به‌زراعی امکان پذیرست؛ از طریق آموزش و ترویج یافته‌های کاربردی به کشاورزان می‌توان افزایش تولید را عملی کرد در واقع انتقال دانش به مزرعه راه افزایش تولید در واحد سطح است.

از طریق آموزش و ترویج یافته‌های کاربردی به کشاورزان می‌توان افزایش تولید را عملی کرد؛ در واقع انتقال دانش به مزرعه راه افزایش تولید در واحد سطح است

وی بیان کرد: یافته‌های به‌نژادی یعنی انتخاب ارقام اصلاح شده با عملکرد بالاتر از راهکارهای افزایش تولید است؛ این ارقام؛ متنوع و از عملکرد و کیفیت پخت متفاوتی برخوردارست؛ تنوع ارقام امکان انتخاب را برای کشاورزان فراهم می‌کند.وی اضافه کرد: برخی از این ارقام که با تولید حدود یک تن شلتوک در هکتار بیش از معمول و بعضی دیگر نیز تا ۲ برابر ارقام محلی عملکرد دارند با هدف افزایش تولید برنج در واحد سطح معرفی شده‌اند؛ برخی از ارقام برنج نیز در شرایط تنش خشکی می‌توانند موجب پایداری تولید شوند.

 مدیریت به‌زراعی شالیزار با به کارگیری یافته‌های به‌زراعی در مزرعه از دیگر راه‌های افزایش تولید در واحد سطح است

رئیس موسسه تحقیقات برنج کشور اظهار کرد: یافته‌های به‌زراعی شامل؛ دستورالعمل‌های فنی به‌زراعی از مرحله (آماده‌سازی زمین زراعی و کاشت تا برداشت) به کشاورزان کمک می‌کند تا بیشترین و بهترین محصول را برداشت کنند.وی افزود: به عنوان مثال آموزش و ارائه دستورالعمل‌های کنترل عوامل زیان رسان به شالیکاران و رعایت آنها شامل؛ روش‌های کنترل (علف های هرز، آفات و بیماری ها) کمک می‌کند تا ضمن کنترل به موقع این عوامل از خسارت به تولید جلوگیری و محصول بیشتری برداشت کنند. حسینی اضافه کرد: همچنین دستورالعمل تغذیه گیاه به کشاورز آموزش می‌دهد تا کودهای پایه را در زمان و به میزان مناسب با توجه به نیاز گیاه و عناصر موجود در خاک مصرف کند؛ استفاده مناسب و بموقع کودهای شیمیایی نقش بسیار مهمی در میزان عملکرد نهایی محصول دارد؛ بنابراین بکارگیری دستورالعمل‌های به‌زراعی و توصیه‌های ترویجی کارشناسان در افزایش تولید در واحد سطح بسیار موثر است.وی با بیان اینکه انتخاب بذر استاندارد که عاری از علف‌های هرز، آفات و بیماری‌هاست و در شرایط مناسب بوجاری و نگهداری شده باشد نیز در عملکرد نهایی و افزایش آن نقش مهمی دارد، اظهار کرد: بذر استاندارد موجب تولید گیاهچه‌های قوی‌تری می‌شود، سریع‌تر در زمین اصلی استقرار پیدا می‌کند و رشد بسیار بهتری دارد؛ گیاهچه‌های قوی با ریشه‌های مستحکم در مقابل آفات و بیماری‌ها مقاوم‌تر است و عناصر غذایی را بیشتر جذب می‌کند؛ از اینرو عملکرد نهایی محصول بیشتر می‌شود.

توصیه به شالیکاران

رئیس موسسه تحقیقات برنج کشور در این رابطه به شالیکاران توصیه کرد تا متناسب با منطقه خود ارقام مناسب معرفی شده از سوی این موسسه را انتخاب کنند؛ ضمن اینکه نسبت به تهیه بذر استاندارد و کودهای پایه مناسب اقدام و به دستورالعمل‌های به‌زراعی توجه کنند؛ توجه به توصیه‌ها و عمل به آنها از سوی برنجکاران به برداشت بیشتر محصول از زمین زراعی می انجامد.وی با بیان اینکه توجه به تقویم زراعی هر منطقه نیز برای کشت و کار برنج مهم است، اضافه کرد: کشاورزان به پیش آگاهی‌های لازم برای کنترل آفات و بیماری‌ها باید توجه جدی داشته باشند. حسینی در ادامه با اشاره به اجرای طرح ملی جهش تولید در شالیزارها با هدف افزایش عملکرد در واحد سطح از طریق آموزش و ترویج یافته‌های کاربردی گفت: در این طرح کارشناسان و مروجان آموزش‌های لازم را فرامی‌گیرند و طی فصل زراعی در کنار کشاورزان ضمن ارائه و آموزش آخرین دستورالعمل‌های به‌زراعی، پاسخگوی سئوالات‌شان هستند.وی بیان کرد: نتایج طرح جهش تولید برای افزایش تولید برنج و درآمد کشاورزان تاثیر خوبی دارد و هدف نهایی از آن هم افزایش تولید برنج ایرانی و حمایت از شالیکاران است.

نتایج طرح جهش تولید برای افزایش تولید برنج و درآمد کشاورزان موثرست و هدف نهایی از اجرای این طرح افزایش تولید برنج ایرانی و حمایت از کشاورزان شالیکار است

وی با بیان اینکه در هشت سال گذشته از سوی موسسه تحقیقات برنج کشور ارقام جدید متناسب با نیاز کشاورزان در سه گروه قابل طبقه‌بندی معرفی شده‌است، افزود: گروه نخست ارقام پرپتانسیل برنج هستند؛ عملکرد شلتوک در واحد سطح در این گروه حدود ۷.۵ تا هشت تن در هکتار است، این ارقام متحمل به بیماری بلاست(نوعی بیماری قارچی خطرناک برنج)، نسبت به ورس و خوابیدگی در باران‌های آخر فصل مقاوم هستند و در صورت کشت عملکردشان تا ۲ برابر ارقام محلی افزایش می‌یابد.

 گروه دوم ارقام برنجی را شامل می‌شود که ۵.۵ تا ۶.۵ تن در هکتار عملکرد دارند، کیفیت پخت آنها مشابه ارقام محلی است و حداقل یک تا ۲ تن بیشتر شلتوک تولید می‌کنند؛ زودرس و متحمل به ورس هستند اما زودرسی خصوصیت بارز آنهاست

وی اضافه کرد: گروه سوم ارقامی را شامل می‌شوند که از آنها در شرایط تنش خشکی آخر فصل حدود چهار تن و در شرایط نرمال تا ۶ تن در هکتار شلتوک حاصل می شود و مناسبت شرایط تنش خشکی هستند.

 علاوه بر این سه گروه ارقام محلی برنج نیز توسط موسسه تحقیقات برنج کشور خالص‌سازی شده و بذر آنها در طبقات بذر رسمی برنج تولید می‌شود که نسبت به توده‌های محلی عملکرد بالاتری دارند

رئیس موسسه تحقیقات برنج کشور بیان کرد: بی شک ارقام جدید اصلاح شده همه دارای عملکرد بالاتری نسبت به محلی‌ها هستند و جایگزینی آنها با ارقام محلی موجب افزایش تولید در واحد سطح خواهد شد از اینرو به کشاورزان توصیه می‌شود تا متناسب با منطقه‌ای که در آن کشت و کار می کنند، بذر ارقام مناسب را برای کشت تهیه و انتخاب کنند.وی اظهار کرد: نقش معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی، سازمان‌های تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، جهاد کشاورزی استان‌ها و موسسه تحقیقات برنج کشور برای پیشبرد اهداف طرح جهش تولید در شالیزارها، آموزش کارشناسان و مروجان بسیار موثر است.