به گزارش "گسترش تولید و تجارت"، دی ماه سال جاری، دستورالعمل ارائه خدمات تامین مالی «زنجیره تامین» از سوی مدیریت عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی ابلاغ و طی مراسمی، تفاهم‌نامه مربوط به این طرح، بین وزارت صمت و مدیران عامل هفت‌بانک امضا شد و به صورت پایلوت به مرحله اجرا رسید.

کاهش انحراف منابع

بنا به گفته کارشناسان اقتصادی، تامین مالی زنجیره‌ای، مجموعه‌ای از شیوه‌ها و عملیات تامین مالی از قبیل تنزیل اسناد دریافتنی، خرید دین، عاملیت، عاملیت معکوس، پرداخت تسهیلات و اوراق بهادارسازی اسناد دریافتنی است که در چارچوب روش‌های زنجیره‌ای، منجر به بهبود مدیریت سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی می‌شود. در این روش، به جای شیوه سنتی دریافت تسهیلات مستقیم توسط بنگاه‌های اقتصادی، فرآیند تامین مالی بنگاه‌ها به‌صورت پیوسته و در طول زنجیره‌های تامین و مبتنی بر جریان واقعی کالا و بر اساس صورت‌حساب الکترونیکی صورت می‌گیرد.

در تامین مالی زنجیره‌ای امکان به‌کارگیری انواع شیوه‌های تعهدی و انتقال اعتبار بین حلقه‌های مختلف برای تامین مالی بنگاه‌ها وجود دارد که منجر به کاهش نیاز بنگاه‌ها به تسهیلات جدید خواهد شد. تامین مالی زنجیره‌ای، شفافیت و کارآیی فرآیند تامین مالی افزایش یافته و هزینه تمام‌شده محصول کاهش می‌یابد و ضمن تسهیل و تسریع تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و کمک به تولید، میزان انحراف منابع از تولید کاهش خواهد یافت.

در این رابطه سید رضا فاطمی امین وزیر صمت می‌گوید: با اجرای صورتحساب الکترونیک انحراف منابع از بین می‌رود و دیگر کسی نمی‌تواند برای یک کار دو وام بگیرد یا وامی که دریافت کرده برای کاری غیر از مورد ذکر شده استفاده کند.

وی ضمن اشاره به اینکه استعلام الکترونیکی از سامانه جامع تجارت مبنای پرداخت بانک‌ها خواهد بود، تاکید می‌کند که با تامین مالی زنجیره‌ای، بازگشت پذیری منابع برای بانک‌ها آسان‌تر و فاکتورهای صوری حذف خواهد شد و همچنین بازرگانان و تولید کنندگان با سهولت به منابع مالی دسترسی می‌یابند.

تامین مالی زنجیره‌ای نیاز به تسهیلات را کاهش می‌دهد

در این رابطه حمید آذرمند مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی در گفت و گو با مهر ضمن بیان اینکه در سیستم تامین مالی سنتی، شاهد بروز مشکلاتی همچون افزایش هزینه واحدهای تولیدی، تامین مالی موازی بنگاه‌ها، تامین مالی بنگاه‌ها از بازارهای غیررسمی، عدم شفافیت کافی، افزایش قیمت تمام شده محصول و … هستیم، اظهار کرد: در نظام تامین مالی زنجیره‌ای، یک بنگاه به تنهایی با یک بانک طرف نیست، بلکه کل زنجیره شامل بنگاه تولیدی، فراهم‌کننده نهاده و سایر تامین‌کنندگان زنجیره تامین همگی باهم با بانک طرف هستند و یک رابطه تبادل اطلاعاتی و رابطه مالی چندجانبه بین این‌ها برقرار می‌شود و این اولین ویژگی این طرح است.

وی افزود: دوم اینکه در فرآیندهای تامین مالی زنجیره‌ای، گردش مالی و مدیریت ریسک کل زنجیره با هم و هم‌زمان مدیریت می‌شود. ضمن اینکه فرآیندها مبتنی بر فناوری‌های نوین با ابزارهای متنوع‌تر صورت خواهد پذیرفت. از جمله این فناوری‌ها، زیرساخت‌های فاکتور الکترونیک و تسویه اعتباری و همچنین پلتفرم‌هایی خواهد بود که بانک‌ها فراهم می‌کنند.

آذرمند گفت: رویکرد تامین مالی زنجیره‌ای استفاده حداکثری از ابزارهای تعهدی است که نیاز به تسهیلات را کاهش می‌دهد.

دستورالعمل گام به زودی ابلاغ می‌شود

این مقام مسئول تصریح کرد: با توجه به اتکای روش‌های تامین مالی زنجیره‌ای به فاکتور الکترونیک و روابط چندجانبه بین بنگاه و تامین کننده و نهاد مالی، در عمل امکان خروج منابع از زنجیره‌های تولید به حداقل می‌رسد. ضمن آنکه در این شیوه، ابتدا یک فرایند واقعی مانند صدور سیاهه، حمل کالا یا یک فرایند تجاری واقعی رخ می‌دهد و سپس فرایند تامین مالی آغاز می‌شود.

وی تاکید کرد: بنابراین انتظار می‌رود با اجرای کامل طرح، تا حد بالایی مشکلات جاری برطرف شود.

آذرمند گفت: به منظور تامین مالی به شیوه تعهدی، ما فعلاً برات الکترونیک و اوراق گام را معرفی کرده‌ایم و در آینده نیز ابزارهای دیگری به آن‌ها افزوده خواهد شد. ضمن آنکه، دستورالعمل گام با هدف سهولت و کارایی بیشتر، بازنگری شده است و به زودی به بانک‌ها ابلاغ خواهد شد.

تصویب بسته تشویقی برای توسعه تامین مالی زنجیره‌ای توسط ستاد اقتصادی دولت

وی اظهار کرد: در ضمن، ستاد اقتصادی دولت، ضمن تایید طرح، اخیراً مصوباتی در جهت حمایت از طرح تصویب شده که از جمله بسته تشویقی برای توسعه تامین مالی زنجیره‌ای است.

مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی تصریح کرد: در مجموع انتظار ما این است که با اجرای این روش، تامین مالی تولید، تسریع و بهبود یابد و زمان مورد نیاز برای تامین مالی سرمایه در گردش کاهش پیدا کند و همزمان شفافیت و نظارت‌پذیری جریان مالی اقتصاد افزایش یابد.

به گفته آذرمند، علاوه بر تسریع تامین سرمایه در گردش، در این شیوه انحراف منابع کاهش پیدا می‌کند و مطالبات غیرجاری بانک‌ها کم می‌شود و در نهایت هزینه تمام‌شده محصول کاهش پیدا می‌کند که منافع همه این موارد به اقتصاد کشور، خانوار و مصرف‌کننده نهایی می‌رسد.

استقبال مناسب بود

وی در مورد نحوه استفاده بنگاه‌های تولیدی از این شیوه تامین مالی، با بیان اینکه تمامی فرایندها به صورت غیرحضوری انجام می‌شود، توضیح داد: بنگاه‌های متقاضی دریافت خدمات تامین مالی زنجیره‌ای می‌توانند ضمن توافق با مشتریان و تامین‌کنندگان مواد اولیه خود، به یکی از بانک‌های ارائه دهنده خدمات تامین مالی زنجیره‌ای مراجعه کنند و از طریق ثبت‌نام در سامانه‌ها و پلتفرم‌های مخصوصی که برای این کار تجهیز شده است، اقدام به انعقاد قرارداد و انجام مراحل مختلف کار از قبیل احراز هویت، اعتبارسنجی، استعلام صورت‌حساب الکترونیک، انتخاب نحوه پرداخت صورت‌حساب، انتقال اسناد تجاری و نظایر آن کنند.

آذرمند در مورد نقش بانک مرکزی اظهار کرد: نقش بانک مرکزی در توسعه تامین مالی زنجیره‌ای، صرفاً نقش سیاستگذاری و تنظیم‌گری در چارچوب ماموریت‌های اصلی است و اجرای شیوه‌های مختلف تامین مالی زنجیره‌ای و ارائه خدمات اعتباری بر عهده بانک‌های عامل خواهد بود. طبیعتاً سیاستگذاری صنعتی و توسعه زیرساخت‌های لجستیک و حمایت از شکل‌گیری زنجیره‌های یکپارچه صنعتی نیز در حوزه اختیارات و ماموریت‌های وزارتخانه‌های تخصصی خواهد بود.

مدیر اداره تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی تاکید کرد: طبق هدف گذاری انجام شده، باید تا پایان دولت سیزدهم سهم تامین مالی زنجیره‌ای را از کل سرمایه در گردش کشور به حداقل ۵۰ درصد برسانیم که البته مستلزم همکاری همه دستگاه‌ها و فراهم شدن همه زیرساخت‌های لازم است.

به گفته وی تاکنون استقبال بانک‌ها و بنگاه‌های اقتصادی از اجرای آزمایشی طرح، مناسب بوده است./مهر