به گزارش "گسترش تولید و تجارت" به نقل از عیارآنلاین تولید محصولات استراتژیک تاثیر بسیار مهمی در امنیت غذایی کشورها دارد و به همین منظور برنامه کشورها ابتدا تولید کافی این قبیل محصولات در داخل و پس از آن تولید محصولات دیگر است. در کشور ما علی رغم این که سالانه ۱۲۶ میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌شود، اما در تولید محصولات اساسی و استراتژیک ضعف‌های زیادی داریم و عمدتاً وابسته به واردات هستیم. سال گذشته ۴.۱ میلیارد دلار خوراک دام و طیور وارد کشور شد که نسبت به سال قبل از آن رشد ۲۳ درصدی داشت.

ایران یکی از بزرگترین واردکننده‌های خوراک دام

ایران یکی از بزرگترین واردکنندگان خوراک دام و طیور در جهان محسوب می‌شود و ۸۰ درصد نیاز خود را وارد می‌کند. وابستگی بیش از حد کشور به واردات نهاده‌های دامی، زمینه‌ساز مشکلات فراوانی شده که مهمترین آن نوسانات قیمتی نهاده‌های دامی و به دنبال آن افزایش قیمت است. هرگونه نوسان قیمت در بازارهای جهانی می‌تواند در قیمت داخل هم موثر باشد. ۷۵ درصد قیمت محصولات پروتئینی وابسته به خوراک دام و طیور است. سال گذشته ایران بیش از ۴ میلیارد دلار انواع خوراک دام و طیور وارد کشور کرد.

نوسانات قیمتی بالای نهاده‌های دامی

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان با توجه به نوسانات قیمتی نهاده‌های دامی و به دنبال آن محصولات مصرفی وابسته به آن و همچنین وابستگی ۸۰ درصدی به خارج برای تهیه خوراک دام نشان دهنده آن است که مدل فعلی مدیریت بازار نهاده‌های دامی ناکارآمد و نیازمند اصلاح است. برنامه ریزی برای رسیدن به خودکفایی نسبی در تامین خوراک دام و طیور کشور، شکستن انحصار واردات نهاده‌های دامی، ورود مستقیم کشاورزان و تولید کنندگان به بازار نهاده‌های دامی و غیره ازجمله راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضیعت فعلی است.

هدف‌گذاری کشت دانه‌های روغنی در برنامه چهارم توسعه

باتوجه به وابستگی بیش از حد کشور به واردات این محصول، طرح توسعه دانه های روغنی در قانون برنامه چهارم توسعه مورد توجه قرار گرفت.  بر اساس برنامه قرار بود در پایان برنامه چهارم یعنی سال ۱۳۸۸ میزان تولید دانه های روغنی در کشور بالغ بر ۷۰ درصد از نیاز کشور به این محصولات را برطرف کند. اما در سال زراعی ۸۷-۸۸ معادل ۴۰۲ هزار تن و شامل ۱۷۶ هزار تن سویا، ۱۵۶ هزار تن کلزا، ۳۲ هزار تن کنجد، سه هزار تن گلرنگ، پنج هزار تن بادام زمینی و پنج هزار تن آفتابگردان در کشور تولید شد که فاصله فراوانی با هدف هفتاد درصدی مورد تاکید در برنامه چهارم داشت.

ارز ترجیحی عامل جذابیت واردات دانه‌های روغنی

۲۷ خرداد ۹۹، جواد وفابخش معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی درخصوص وابستگی بیش از ۹۰ درصدی کشور به واردات دانه‌های روغنی گفت: «دلیل اصلی وابستگی به روغن در کشور واردات است، زمانی که واردات ارزان صورت می‌گیرد رقابت را از تولید کنندگان داخل می‌گیرد، بنابراین کشاورزان تمایلی به تولید این محصولات ندارند». وی در ادامه افزود: «ارزهای ترجیحی باعث می‌شود که محصول ارزان‌تر وارد کشور شود و کارخانه‌ها و واردکنندگان هم از آن استقبال بیشتری می‌کنند».

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان با یک برنامه مستمر پنج ساله به خود اتکایی نسبی تولید و با برنامه مدون ۱۰ ساله به خود اتکایی ۷۰ درصدی در تولید دانه های می‌توان رسید. تولید بذر مناسب و در اختیار کشاورزان گذاشتن، مکانیزاسیون کشاورزی، خرید تضمینی، توجیه اقتصادی خرید دانه های روغنی توسط کارخانجات ازجمله پیشنیازهای هدف‌گذاری مذکور است.

واردات محصولات استراتژیک علاوه بر آنکه باعث خروج ارز از کشور آن هم در شرایط بسیار سخت تحریم می‌شود، در بسیاری از موارد سلامت محصولات نیز محل تردید است، به طوری که عیسی کلانتری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست کشور که ۱۳ سال هم سکاندار وزارت کشاورزی کشور بوده مطرح کرده است که سالانه ۵.۵ میلیارد دلار محصولات تراریخته وارد کشور می‌شود.