در نشست کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق ایران تشریح شد؛
شرکت‌های کوچک و متوسط چگونه از تامین مالی بازار سرمایه استفاده کنند؟
بنگاه‌های کوچک و متوسط برای تامین منابع مالی خود می توانند از ظرفیت‌های نوین بازار سرمایه استفاده کنند که البته مقدمه این کار شفافیت و آشنایی با شیوه‌های نوین تامین مالی است.
به گزارش"گسترش تولید و تجارت"به نقل از اتاق ایران ،مدیرعامل بورس و اوراق بهادار تهران در نشست بررسی چالش‌ها و راهکارهای تامین مالی و سرمایه‌گذار بنگاه‌های کوچک و متوسط که توسط کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق ایران برگزار شد، از ظرفیت بورس تهران گفت. محمود گودرزی گفت: بورس تهران فرصت جدید ایجاد کرده تا هر شرکتی که بالای ۱۰۰ میلیارد تومان سود می‌سازد وارد بورس شود. با این وضعیت، شرکت‌های کوچک و متوسط که سرمایه بالای ۱۲۰ میلیارد تومان دارند هم می‌توانند وارد بازار سرمایه شده و از آن طریق تامین مالی شوند.
مدیرعامل بورس و اوراق بهادار تهران از روش‌های تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط با تاکید بر بازار سرمایه و بورس گفت: یکی از ابزارهای تامین مالی، تامین مالی، سهامی عام پروژه است. اتاق‌های شهرستان‌ها و اتاق ایران مشکلی که برای استفاده از این ظرفیت‌ها دارند این است، که بانک اطلاعاتی منسجمی ندارند. اینکه چقدر سرمایه در گردش دارند؟ چه شرکت‌هایی با چه سایزی در اتاق‌های بازرگانی فعال هستند؟ کدام شرکت استاندارد استفاده از بازار سرمایه دارد؟
گودرزی ادامه داد: ما در مراکز استان‌ها، دفاتر یا تالاب‌های منطقه داریم و این دفترها، دبیرخانه‌های تامین مالی هستند. حتی در برخی از استان‌ها، مثل کرمانشاه مراکز مالی استانی را به‌صورت پایلوت راه انداخته‌ایم. برخی از شرکت‌ها در بورس پذیره‌نویسی می‌شوند. در برخی از استان‌ها خود استانداران سعی می‌کنند شرکت‌های آن استان از منابع مالی بورس تامین مالی شوند.
او تصریح کرد: جعبه‌ابزار بازار سرمایه کامل است، بعد از جنگ جهانی دوم آلمان براساس منابع مالی خصوصی توسعه پیدا کرد. منابع مالی در بورس و اوراق بهادار کامل است. بخش خصوصی نباید منتظر دولت و بانک‌ها بماند که خود با تنگناهای مال زیادی دست‌به‌گریبان هستند. تنها راه موجود برای توسعه کسب‌وکارها در حوزه تامین مالی، بازار سرمایه است که دو ابزار اساسی یعنی تامین مالی بدهی و تامین مالی با ابزار مالکیت یا equity دارد.
گودرزی ادامه داد: تامین مالی با ابزار بدهی‌ای که نرخ بهره ۳۶ درصدی دارد توجیه مالی ندارد. کدام کسب‌وکارها در دوره رکود و تورم این بازدهی را دارند؟
او افزود: ما در بازار سرمایه، مجوز بازار سرمایه‌گذار حرفه‌ای PE را گرفته‌ایم، بورس تهران مانند گذشته نیست. در دو سال گذشته اولین صندوق بخشی و اهرمی و پوشش ریسک در تهران کار خود را شروع کرده که در خدمت کسب‌وکارهاست. ما با جعبه‌ابزار نوین، کسب‌وکارها را با نگاه اکوئیتی تامین مالی می‌کنیم.
به گفته گودرزی ۵۰ شرکت در سطح ورود به بورس تهران هستند ولی یک شرکت از استان‌ها به ما مراجعه نکرده. ما برای جذب شرکت‌ها تمام تلاش خود را می‌کنیم. اگر کسی برای تامین مالی و سرمایه در کسب‌وکارهای کوچک مشکل دارد می‌تواند به دبیرخانه بورس و اوراق بهادار تهران مراجعه کند. هر شرکتی که بالای۱۰۰ میلیارد تومان در سال سود دارد، می‌تواند از این ظرفیت‌ها استفاده کند. در تامین مالی به این شیوه شرکت‌ها از معافیت مالیاتی استفاده می‌کنند.
او تصریح کرد: اگر اتاق ایران علاقه‌مند دارد به ما کمک کند، پیشنهاد عملیاتی داریم. برای اینکه تالاب‌های منطقه‌ای ما راه بیفتد، اتاق ایران و اتاق‌های سراسر کشور می‌توانند داده‌های شرکت‌ها را در پلتفرم بورس تهران قرار می‌دهیم و بعد از ممیزی، افراد یا نهادهای مالی می‌توانند به این اطلاعات دسترسی داشته باشند.
به بنگاه‌ها در حوزه تامین مالی محدودیتی نداریم ولی متاسفانه اطلاعات خیلی از شرکت‌ها کامل و شفاف نیست. البته نهادهای مالی به‌جایی پول خود را می‌برد که سود دارد. ما بنگاه‌هایی کمک می‌کنیم که مشکل بازاری ندارد و مشکلشان تامین سرمایه است.
گودرزی تاکید کرد: برای ورود شرکت‌های کوچک و متوسط به بازار سرمایه زیرساخت‌ها را بهبود داده‌ایم. آنها می‌توانند بانک اطلاعاتی خود را ارائه کنند و از خدمات کلینیک مالی و مشاوره رایگان تامین سرمایه استفاده کنند و از چگونگی دریافت این خدمات مطلع شوند. کسب‌وکارهایی که سود بالایی دارند می‌توانند از ابزارهایی صندوق تامین مالی استفاده کنند. این در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه رواج دارد و به‌نوعی شبیه بانک است. در ایران به P.D.C.F معروف است.
گودرزی ادامه داد: تلاش کرده‌ایم که بورس تهران، شرکت‌های کوچک و متوسط، شرکت‌هایی که سرمایه بالای ۱۲۰ میلیارد تومان دارند هم بتوانند وارد بازار سرمایه شوند و از آن طریق تامین سرمایه شوند. ما زیرساخت‌های خود را بهبود داده و به سمت دیجیتالی شدن رفته‌ایم.
بررسی چالش‌ها برای رسیدن به راه‌حل‌های عملیاتی
علی چاغروند، معاون کمیسیون‌ها، مجامع و شوراهای اتاق ایران برگزاری این نشست را در راستای ماموریت‌های اتاق ایران و لزوم ایجاد ارزش‌افزوه از طریق ارائه خدمات به اعضای اتاق، عنوان کرد و گفت: در دوره دهم هیات نمایندگان اتاق ایران در تلاش هستیم تا از ظرفیت کمیسیون‌های تخصصی و مشارکت جدی‌تری آنها با هدف شناسایی چالش‌ها و ارائه پیشنهادهای تخصصی به مسئولان بهره بیشتری ببریم.
او ادامه داد: با توجه به اهمیت تامین مالی و سرمایه‌گذاری بنگاه‌های کوچک و متوسط، همایشی برای بررسی چالش‌های این بخش به همت دو کمیسیون صنعت و سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق ایران برگزار کردیم و قرار است راهکارهایی که ارائه می‌شوند به عنوان دستورکار این دو کمیسیون پیگیری شده تا جنبه اجرایی پیدا کنند.
سرمایه‌گذاری صنعتی کشور در چه شرایطی است؟
در همین ارتباط فرزانه صمدیان، رئیس گروه صنعت، معدن و انرژی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران به تشریح مطالعه پژوهشی که درباره روند سرمایه‌گذاری صنعتی در یک دهه اخیر، انجام شده است، پرداخت.
بر اساس داده‌های این مطالعه میزان تشکیل سرمایه در مدت مورد مطالعه تا ۴۸ درصد کاهش داشته و امروز کشور با استهلاک سرمایه و نگه‌داشت سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، مواجه است.
باید توجه داشت که جهش‌های ارزی طی سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری را گران کرده است و از آنجایی که موجودی سرمایه خالص در بخش صنعت و معدن روند کاهشی داشته، بدون شک صنعت در دهه آینده با تنگنای رشد مواجه خواهد شد.
این مطالعه به علل بروز شرایط موجود نیز پرداخته و به عدم ثبات اقتصادی، نرخ بالای تورم، شرایط تحریمی، در دسترس نبودن منابع و نقدینگی لازم و در نتیجه غیرجذاب شدن محیط کسب‌وکار برای سرمایه‌گذاری اشاره می‌کند، البته سطوح بالای نااطمینانی در اقتصاد کشور را نیز نباید نادیده گرفت؛ در واقع وعده‌های حمایتی که داده می‌شود به مرحله اجرا نمی‌رسد.
از طرف دیگر نبود راهبردهای طولانی‌مدت و منسجم و وابستگی تولید به واردات نیز به عنوان چالش‌های جدی در این مطالعه پژوهشی مورد توجه قرار گرفته است؛ با در نظر گرفتن همه این موارد می‌بینیم که امروز ۶۰ درصد بنگاه‌های اقتصاد موجود، آورده‌ای برای اقتصاد کشور ندارند.
راهکارهای پیشنهادی این گزارش شامل قرار دادن تولیدمحوری به عنوان کانون فعالیت‌ها و سیاست‌گذاری‌ها، ایجاد محیط باثبات، اعمال سیاست‌های حمایتی برای تامین مالی نوسازی ماشین‌آلات، اتخاذ سیاست‌های ارزی در راستای تکمیل زنجیره ارزش صنعت، توسعه ابزارهای تامین مالی جدید، استفاده از بازار سرمایه و تعامل سازنده با بازارهای بین‌المللی، می‌شود
سهم بازار سرمایه از تامین مالی تنها 9 درصد است
رجبی نژاد از معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران با بررسی شرایط تامین مالی کشور در 8 ماهه 1402 بیان کرد: اصلی‌ترین مشکل بنگاه‌ها در حال حاضر تامین مالی است. با توجه به مشکلات موجود در مسیر جذب سرمایه خارجی، عمده منبع تامین مالی، بازار سرمایه و پول است.
او با بیان اینکه در مدت 8 ماهه امسال بالغ بر سه هزار و 702 میلیارد تومان تامین مالی از محل بازار پول و سرمایه تامین شده است، ادامه داد: این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 24.8 درصدی را تجربه کرده است. در این افزایش 24.8 درصدی، 21.9 درصد سهم بازار پول و 2.9 درصد سهم بازار سرمایه بوده است.
به گفته او از رقم سه هزار و 702 هزار میلیارد تومان تامین مالی بالغ دو هزار و 684 هزار میلیارد نومان که معادل 90.1 درصد است از سمت بازار پول و 368 هزار میلیارد تومان از سمت بازار سرمایه تامین شده که سهم آن نسبت به سال گذشته 0.4 درصد افزایش یافته است.
او با بیان اینکه تسهیلات پرداختی بانک‌ها به بخش‌های مختلف اقتصادی در هشت ماهه امسال بالغ بر دو هزار و 37 هزار میلیارد تومان بوده است افزود: از این میزان 42 درصد به بخش خدمات، 36 درصد به بخش صنعت و معدن، 10 درصد بازرگانی، 7 درصد کشاورزی و 5 درصد ساختمان اختصاص داده شده است.
رجبی نژاد گفت: از کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها در 8 ماهه امسال، 63 درصد مربوط به تامین سرمایه در گردش، 19 درصد سایر موارد، 14 درصد ایجاد و 4 درصد به توسعه کسب‌وکار اختصاص داشته است.
او افزود: تامین مالی از سمت بازار سرمایه در این مدت 368 هزار میلیارد تومان بوده که 202 هزار میلیارد تومان آن از محل اوراق سرمایه‌ای و 166 هزار میلیارد تومان از محل اوراق بدهی بوده است. همچنین در این مدت 130 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی، 207 هزار میلیارد تومان اوراق شرکتی و 4.1 هزار میلیارد تومان اوراق شهرداری منتشر شده است.
رجبی نژاد با اشاره به اینکه انتشار اوراق توسط بخش غیردولتی و شرکتی در این مدت کاهش 48 درصدی را تجربه کرده است، ادامه داد: تامین مالی توسط بانک‌ها برای بخش‌های اقتصادی با مشکلاتی همراه است. از جمله تورم بالا و عدم جبران تورم به وسیله سودپرداختی بانک‌ها که باعث شده تمایل به پس‌انداز در بانک‌ها کاهش یابد.
او یکی دیگر از مشکلات تامین مالی توسط بانک‌ها را تامین کسری بودجه دولت دانسته و ادامه داد: این امر به نحوی است که موجب شده تا بدهی به بانک‌ها در سال 1401 بالغ بر 154 درصد رشد داشته باشد در حالی که بدهی بخش خصوصی 31 درصد افزایش داشته است.
به گفته او تامین بدهی شرکت‌های دولتی از منابع بانک‌ها از مشکلات دیگر تامین مالی توسط بانک‌هاست. به شکلی که از فرودین 99 تا فرودین سال جاری 24 درصد این عدد رشد داشته و کسری بودجه این شرکت‌ها از محل دریافت تسهیلات تامین شده است.
رجبی نژاد گفت: با توجه به میزان استفاده از ظرفیت شرکت‌های تولیدی که 41 درصد است نمی‌توان انتظار فعالیت به صرفه این بنگاه‌ها را داشت. این امر باعث عدم جذب سرمایه صاحبان سرمایه به بخش‌های تولیدی می‌شود.
او با بیان اینکه ناترازی در بودجه کشور، منابع اعتباری بانک‌ها و بازار سرمایه را به جای تولید صرف جبران کسری کرده، افزود: سهم اعطایی تسهیلات به بخش‌های صنعت، معدن و کشاورزی از 40 درصد در سال 90 به 39 درصد در سال 1401 کاهش یافته در حالی که سهم بخش‌های بازرگانی و خدمات از 44 درصد به 55 درصد افزایش یافته است.
او با تاکید بر اینکه بازار سرمایه تنها 9 درصد نیاز مالی کشور را رفع می‌کند، ادامه داد: این رقم در کشورهای پیشرفته حدود 40 تا 50 درصد است.
شفافیت اصل استفاده از ابزار مالی نوین است
بررسی وضعیت تامین مالی کشور با تاکید بر چالش‌ها و راهکارهای اوراق بهادار» عنوان گزارشی است که محمدحسین صدرایی، مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی ارائه کرد.
او گفت: حجم و تعداد کل صکوک منتشره 203.8 همت و تعداد اوراق 251 عدد بوده است، حجم اوراق مانده 143 همت و به تعداد 168 تا و اوراق سررسیده شده 60.8 همت و به تعداد 83 تا بوده است. حجم کل صکوک منتشره به تفکیک نوع مرابحه 33 درصد، اجاره 48 درصد و منفعت 18 درصد است.
او در ادامه گفت: براساس اوضاع کشف مآخذ مالیاتی و ممیزی آن سهم مالیات از بودجه دولت به سطح بی‌سابقه 40 درصد رسیده ولی هنوز نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی به حد سال 1395 نرسیده است. دولت تصمیم دارد فرار مالیاتی را ممیزی کند و تغییراتی در سطوح کسب‌وکار اتفاق خواهد افتاد.
صدرایی گفت: تغییر کسب‌وکارها جدی است و باید کسب‌وکارها شفاف باشند. یکی از معضلات در استان‌ها در کسب‌وکارها دو یا سه دفتره بودن آنهاست. بهترین شیوه شفافیت است.
او ادامه داد: کلید و پنجره ورود به بازار سرمایه صورت‌حساب مالی شفاف است و بخش خصوصی با توجه به‌صورت حساب مالی خود چشم‌انداز روشنی نداشته است.
مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی تصریح کرد: مهم‌ترین پیش‌فرض استفاده از ابزار بازار سرمایه، سابقه بنگاه‌ها در صورت‌حساب رسمی مورد تایید حسابرس است. حداقل در مورد اوراق بدهی باید حسابرسی معتبر داشته باشید. تداوم یک کسب‌وکار موفق نرخ مشارکت سهامداران آن است. احتمال بقا اسب کارها با افزایش تعداد شرکا بهتر خواهد بود.
صدرایی افزود: بازار بورس و فرا بورس پلتفرمی هستند که کسب‌وکارها می‌توانند سهامداران بیشتر را جذب کنند. در بازار سرمایه ایران از سال 1389 که انتشار اوراق صکوک باب شده، بخش دولتی و بخش خصوصی را تامین مالی کرده است.
او ادامه داد: در حال حاضر بخش خصوصی برای تامین مالی بیشتر به سمت اوراق مرابحه رفته است. تامین مالی از طریق اوراق مرابحه سرعت دارد. 62 طرح تامین مالی از این طریق ارسال‌شده و بخشی از طرح‌ها از طریق صکوک تامین مالی شده است. در دو سه سال اخیر بهره‌گیری از ابرازهای تامین مالی تسهیل شده و براساس آمار اعلام‌شده ساختار تامین مالی بنگاه‌ها، نسبت به سال گذشته فرق کرده است و تا آخر سال استفاده از ابزارهای مالی نوین بیشتر خواهد شد.
مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی تصریح کرد: دولت در چند سال اخیر به سمت تامین مالی صکوک نمی‌آید اما متاسفانه بخش خصوصی خیلی به ظرفیت صکوک آشنایی ندارد. علاقه‌مندان می‌توانند برای آشنایی با این ابزار مالی به سایت صکوک پلاس مراجعه کنند و از شیوه کار با این ابزار اطلاعات کافی به دست آوردند.
او تاکید کرد: برای استفاده از ابزار مالی نوین باید از همین امروز اقدام کرد تا در دو سال آینده شرایط استفاده فراهم شود. در دو سال اخیر فرایندی اتفاق افتاده و بخش خصوصی باید به ابزارهای سرمایه توجه داشته باشند. باید از شیوه حسابرسی معتمد بورس برای شرکت‌ها بهره بگیرند؛ تنها راه استفاده از ابزار مالی نوین، تاکید به شفافیت است.
