به گزارش گسترش تولید و تجارت ، طی سال‌های اخیر بحث‌های زیادی در مورد ضعف کارکرد نظام مالیاتی کشور مطرح شده است؛ فشار زیاد به بخش مولد اقتصاد، فرارها و معافیت‌های گسترده مالیاتی، غیبت مالیات بعنوان ابزار تنظیم‌گر در بازارهایی که پتانسیل سفته‌بازی دارند (سکه، دلار، طلا و …) و سهم اندک در درآمدهای دولت از جمله مواردی است که طی سال‌های گذشته از سوی کارشناسان و سیاست گذاران مورد بحث قرار گرفته و بر لزوم اصلاح آنها تاکید شده است.

میزان درآمدهای مالیاتی سال ۹۸

براساس بودجه سال ۱۳۹۸درآمدهای مالیاتی معادل ۱۵۳ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که طبق گفته رئیس سازمان مالیاتی سال گذشته در مجموع ۱۴۳ هزار میلیارد تومان وصول مالیات و ۲۵ هزار میلیارد تومان عوارض از محل قانون ارزش افزوده داشته‌ایم.

نسبت درآمدهای مالیاتی نسبت به GDP در کشورهای دنیا چقدر است؟

میزان درآمدهای مالیاتی نسبت به تولید ناخالص داخلی (GDP) ازجمله مولفه‌های نشان دهنده کارامدی اقتصادی هر کشور است. به عبارتی هرچه رقم درآمدهای مالیاتی که جزء درآمدهای پایدار هستند، بیشتر باشد به همان میزان، تحقق برنامه‌ریزی‌های تسهیل می شود. میانگین میزان درآمدهای مالیاتی نسبت به تولید ناخالص داخلی در کشور توسعه یافته دنیا نزدیک به ۲۵ درصد می باشد. حتی در برخی از کشور این رقم به ۴۵ درصد نیز می‌رسد. این درحالی است که میزان درآمدهای مالیاتی ایران نسبت به تولید ناخالص داخلی زیر ۵ درصد است.

انواع پایه های مالیاتی در کشورهای دنیا

در اقتصادهای توسعه یافته ۳ مالیات اصلی مورد تمرکز ویژه قرار دارد؛ یکی مالیات بر درآمد شرکت هاست که در ایران تحت عنوان مالیات بر عملکرد شناخته می‌شود؛ مالیات دوم، مالیات بر ارزش افزوده است که در کشور ما نیز وجود دارد. مالیات سوم مالیات بر مجموع درآمد فرد یا  همان PIT است.

لزوم پیاده سازی مالیات برمجموع درآمد اشخاص (PIT)

ویژگی دو مالیات اول این است که بنگاه‌های اقتصادی را درگیر می‌کند. اما در مالیات بر مجموع درآمد دیگر بنگاه اقتصادی درگیر نیست بلکه فرد مخاطب سازمان امور مالیاتی است.
در نظام‌های مالیاتی پیشرفته عمده بار درآمدهای مالیاتی بر دوش مالیات بر مجموع درآمد است؛ ضمن اینکه این نوع مالیات نقش دروازه بان دارد، یعنی هر کسی فرار مالیاتی در انواع مالیات‌ها داشته باشد مادامی که با سیستم بانکی کار کند در تور نظام مالیاتی می‌افتد. در واقع اگر مالیات بر مجموع درآمد داشته باشیم، فراریان مالیاتی به دام می‌افتند؛ ضمن اینکه می‌توان نرخ را در انواع دیگر مالیات‌ها پایین آورد و با بنگاه‌ها سهل گیرانه تر برخورد کرد.

وقتی مالیات بر مجموع درآمد فرد وجود باشد، اگر فرد درآمد را در بازار دیگر مثل ارز، طلا و مسکن و … خرج کند، با نرخ‌های تصاعدی مشمول مالیات می‌شود.

نحوه مالیات ستانی در PIT

در مالیات بر مجموع درآمد فرد PIT نرخ مالیات گذاری بسته به درآمد، به صورت پلکانی وضع می‌شود. می‌توان پله‌ها را طوری طراحی کرد که اصلاً به دهک‌های متوسط نیز اصابت نکند و فقط از دهک‌های بالای درآمدی از نرخ ۱۰ تا ۱۵ درصد شروع شود و به ۵۰ بالای درصد برسد؛ این نرخ بالا به کسانی برخورد می‌کند که در کار قاچاق، سفته بازی و … هستند یا اینکه به دلایل قانونی یا غیرقانونی شرایط کسب درآمد بالا برایشان فراهم شده است. از سویی دیگر این مساله انگیزه می‌دهد که فرد به جای بازارهای موازی، در تولید و اشتغال سرمایه گذاری کند تا مالیات زیادی ندهد. در حقیقت انگیزه فرارهای مالیاتی کاهش می‌یابد، زیرا اگر فرد از انواع دیگر مالیات فرار کند در مالیات بر مجموع درآمد گیر می‌افتد.

PIT راهکار مقابله با فرارهای مالیاتی

اجرای پایه مالیات بر مجموع درآمد به علت آن­ که تمام جریان تراکنش مالی در کشور را کنترل می‌کند، می‌تواند در به حداقل رساندن فرار مالیاتی کمک کند. همچنین فواید دیگری چون تحقق عدالت مالیاتی، افزایش تمکین مالیاتی، کمک به اجرای سیاست‌های حمایتی، مقابله با قاچاق و پولشویی نیز از ناحیه آن متصور است.

از آن‌جا که با اجرای پایه مالیات بر مجموع درآمد تمام تراکنش‌های مالی باید اظهار شود  این امر باعث شفافیت بر نقل و انتقال جریان پول در کشور می‌شود که به مثابه‌ی نورافکنی بر اقتصاد ایران خواهد بود. در نتیجه این شفافیت می‌تواند به شناسایی جریان قاچاق کالا و ارز و همچنین شناسایی و جلوگیری از پولشویی و رشوه در کشور کمک کند.

منبع : عیار آنلاین