صاحبان کالا و فعالان اقتصادی
صاحبان کالا
بازار ترانزیت جهانی
تحریم داخلی
ستاد دائمی ارتقای ترانزیت
چرا ایران شاهراه ترانزیت منطقه ، از بسیاری از مسیرهای بین‌المللی کنار گذاشته شده است؟
کارشناسان معتقدند که نه تحریم و رقابت خارجی، بلکه تصمیمات داخلی، مدیریت جزیره‌ای و بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری، اصلی‌ترین دلایل عقب‌ماندگی ایران در بازار ترانزیت هستند.
با وجود قرار گرفتن در نقطه تلاقی شرق، غرب، شمال و جنوب، و برخورداری از موقعیتی که می‌تواند آن را به قلب تپنده تجارت منطقه بدل کند، سهم ایران از بازار ترانزیت جهانی در سال‌های اخیر به پایین‌ترین سطح خود رسیده است
به گزارش "گسترش تولید و تجارت" کشورهایی مانند ترکیه، آذربایجان، عراق و حتی افغانستان با طراحی مسیرهای جایگزین، عملاً ایران را از مدار اصلی ترانزیت حذف کرده‌اند.کارشناسان حوزه حمل‌ونقل می‌گویند حدود ۹۰ درصد از موانع ترانزیتی ایران منشا داخلی دارد. ضعف در مدیریت هماهنگ میان نهادهای مختلف، نبود زیرساختهای مناسب، مقررات پیچیده گمرکی و بی‌اعتمادی فعالان بین‌المللی نسبت به ثبات تصمیم‌گیری‌ها، از جمله چالش‌هایی است که مانع از شکوفایی ظرفیت‌های ایران شده است.
فرآیندهای خارج از عرف تجاری در مبادی ورودی و خروجی کالا اعم از ارزیابی فیزیکی و سنتی کالا، باز کردن پلمپ بین‌المللی کانتینر و موارد دیگر، جذابیت کریدورهای عبوری از مسیر ایران را کاهش داده است
به گفته حسن کریم‌نیا، کارشناس حمل‌ونقل، ترانزیت تنها یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه ابزاری برای افزایش امنیت ملی و نفوذ ژئوپلیتیکی کشورهاست. او معتقد است که وقتی کالاها از خاک ایران عبور کنند، کشورهای منطقه ناگزیر به حفظ ثبات و امنیت ایران خواهند بود. اما ما با بی‌توجهی به این مزیت، عملاً وزن سیاسی خود را کاهش داده‌ایم.بررسی‌های وزارت راه و شهرسازی نیز این ادعا را تایید می‌کند؛ چرا که در آخرین گزارش این وزارتخانه در زمان معاونت حمل‌ونقل تقی‌زاده، ۷۷ مانع اصلی در مسیر ترانزیت کشور شناسایی شده که ۹۰ درصد آن‌ها مربوط به داخل است.
مشکلاتی که موجب فرار صاحبان کالا از مسیر ایران می شود؟
کندی حمل‌ونقل ریلی، کیفیت پایین جاده‌ها، نبود هماهنگی در اجرای کنوانسیون‌های بین‌المللی، و باز شدن غیرقانونی پلمب بارهای ترانزیتی توسط برخی نهادها، از جمله مشکلاتی هستند که باعث فرار صاحبان کالا از مسیر ایران شده‌اند.مهرداد تقی‌زاده بهجتی، معاون سابق وزارت راه‌وشهرسازی، در این باره می‌گوید: تا زمانی که مشکلات درون‌ساختاری خودمان را حل نکنیم، هیچ تفاهم‌نامه یا توافق بین‌المللی نمی‌تواند ترانزیت ایران را احیا کند. باید ابتدا خانه خود را مرتب کنیم و بعد از دیگران انتظار همکاری داشته باشیم.تقی زاده بهجتی یادآور می‌شود که در دوره‌ای بخشی از این موانع برطرف شده بود، اما با تغییر مدیریت‌ها، بسیاری از آن‌ها دوباره بازگشتند.
کارشناسان پیشنهاد می‌دهند دولت برای عبور از این وضعیت، یک نقشه راه ملی ترانزیت تدوین کند تا وظایف نهادهای مسئول از جمله گمرک، سازمان بنادر، راه‌آهن، راهداری و وزارت امور خارجه مشخص شود
همچنین تشکیل یک ستاد دائمی ارتقای ترانزیت با محوریت هماهنگی میان دستگاه‌ها می‌تواند شفافیت عملکرد و پیشرفت را تضمین کند که در ماده ۵۷ برنامه هفتم توسعه، ستاد ملی ترانزیت (گذر) به همین منظور به دولت تکلیف شده است.در غیر این صورت، مسیرهای جایگزین نظیر بندر گوادر پاکستان یا کریدور لاجورد افغانستان یا راه توسعه عراق یا ترانس‌خزر ترکیه، تثبیت خواهند شد و بازگشت ایران به جایگاه اصلی‌اش در شبکه ترانزیتی جهان بسیار دشوارتر خواهد بود. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر سرعت، ثبات و شفافیت به مسیر ایران بازنگردد، صاحبان محموله‌های منطقه‌ای ترجیح خواهند داد از خاک ایران عبور نکنند و این یعنی از دست رفتن یک فرصت تاریخی برای تحول اقتصاد و امنیت ملی کشور.
منبع: فارس
مطالب مرتبط
