چک در کدام استان‌ها بیشتر نقد شده است؟
بیشترین تعداد چک‌های وصولی در فروردین ۱۴۰۲ مربوط به استان‌های گیلان، مازندران و گلستان است و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی و لرستان پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌شده در سطح کشور را داشته‌اند.
به گزارش"گسترش تولید و تجارت" چک به‌عنوان یکی از ابزارهای شناخته‌شده و معتبر در نظام پرداخت، نقش قابل‌توجهی در تسویه مبادلات خرد و کلان کشورها دارد. در سال‌های اخیر، به‌دلیل گسترش ابزار تجهیزات پرداخت الکترونیکی و توسعه سامانه‌های پرداخت جدید، تراکنش‌های بانکی به سمت استفاده از سامانه‌ها و ابزارهای الکترونیکی رفته است و به مرور زمان تقریبا این ابزارهای جدید جایگزین ابزارهای سنتی مانند اسکناس و چک شدند. با وجود این نقش کلیدی و اهمیت کارکرد و امتیاز چک، به‌خصوص جایگاه اعتباری آن در مبادلات، باعث شده است این ابزار همچنان از مهم‌ترین ابزارهای نظام پرداخت به شمار رود.
این نقش کلیدی باعث شده است آمار مربوط به این ابزار پرداخت از مدت‌ها قبل منتشر شود. از سال۹۵ و با راه‌اندازی سامانه چکاوک از سوی بانک مرکزی، آمار چک‌های مبادله‌ای از طریق سایت بانک مرکزی منتشر می‌شود. این سامانه برای تسهیل انتقال اطلاعات چک و تسویه بین‌بانکی راه‌اندازی شد و کاهش مدت‌زمان تسویه بین‌بانکی، اعمال نظارت متمرکز توسط بانک مرکزی بر جریان گردش وجوه و اعمال کنترل‌های قانونی و مقرراتی از نتایج عملیاتی شدن این سامانه است. آمار مربوط به چک‌های مبادله‌ای از فروردین سال ۱۳۹۶ در پایگاه اطلاع‌رسانی بانک مرکزی دردسترس است.
وضعیت آماری چک در فروردین
بررسی آمارها نشان می‌دهد که در فروردین سال‌جاری در کل کشور بیش از ۴/ ۶ میلیون فقره چک به ارزشی بالغ بر ۳۲۸۳هزار میلیارد ریال مبادله شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۲/ ۲۵درصد و ۲/ ۴۴درصد کاهش نشان می‌دهد. در این ماه، ۵۹۹۸ فقره چک وصول و ۴۵۱ فقره چک برگشت خورده است. به این ترتیب نسبت تعداد چک‌های برگشتی به مبادله‌ای در رقم ۷درصد باقی مانده است. این نسبت در اسفند ماه سال ۱۴۰۱ به عنوان ماه رکورددار استفاده از چک نیز همین ۷درصد ثبت شده بود. البته نسبت مبلغ چک‌های برگشتی به مبادله‌ای روند متفاوتی را طی کرده به طوری که این نسبت برای اسفند ماه ۷/ ۸درصد بوده ولی در فروردین ماه افزایش داشته و به ۵/ ۹درصد رسیده است.
وضعیت چک مبادله‌ای در استان‌ها
در فروردین ماه ۴/ ۴۸درصد از تعداد چک‌های مبادله‌ای کل کشور در سه استان تهران (۲/ ۳۱ درصد)، اصفهان (۹/ ۹ درصد) و خراسان رضوی (۳/ ۷ درصد) مبادله شده است. بیشترین تعداد چک‌های وصولی در فروردین ۱۴۰۲ مربوط به استان‌های گیلان (۲/ ۹۵ درصد)، مازندران (۳/ ۹۴ درصد) وگلستان (۶/ ۹۳ درصد) است. استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی و لرستان، آذربایجان غربی و کردستان هر کدام به ترتیب با ۹/ ۸۸ درصد، ۶/ ۹۰درصد و ۹۱درصد پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌شده در سطح کشور را داشتند. در پایتخت نیز در کل ۲میلیون فقره چک مبادله شده و از این میزان یک میلیون و ۹۰۰هزار فقره چک به ارزش ۱۳۶هزار میلیارد تومان و به عبارتی ۴/ ۹۳درصد چک‌ها وصول شده است.
کاهش ۸/ ۲۵ درصدی چک‌های برگشتی
در نخستین ماه ۱۴۰۲ در کل کشور حدود ۴۵۱هزار فقره چک به ارزش ۳۱هزار میلیارد تومان برگشت داده شده است. میزان چک‌های برگشتی در مقایسه با اسفند سال گذشته از نظر تعداد ۸/ ۲۵درصد و ۲/ ۳۹درصد از حیث مبلغ کاهش یافته است. در فروردین ماه از کل چک‌های مبادله شده ۷درصد برگشت داده شده است. این شاخص در اسفند سال گذشته نیز ۷درصد بود؛ به عبارتی ۷درصد چک‌ها در اسفند ۱۴۰۱ وصول نشده بود. به بیان بانک مرکزی، چک برگشتی به چکی گفته می‌شود که در هنگام ارائه به بانک جهت وصول، به دلایلی از قبیل: عدم‌مطابقت امضا یا نقص و مخدوشی در امضا، عدم‌مغایرت عددی و حروفی تاریخ، مغایرت مبلغ حروفی و عددی، مسدودی حساب مورد نظر، کسر موجودی و فاقد موجودی؛ باعث صادر شدن اعلامیه عدم‌پرداخت (با در خواست مشتری) می‌شود. با وجود این دلایل بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی از آمار چک، همواره علت اصلی چک‌های برگشتی فقدان موجودی است. در فروردین ماه نیز در کل کشور ۴۳۵هزار فقره چک به ارزش ۲۹هزار میلیارد تومان به علت کسری یا نبود موجودی وصول نشده است. در استان تهران در ۳۰ روز ابتدایی سال‌جاری، ۱۲۷هزار فقره چک به دلیل فقدان موجودی برگشت داده شده است.
بررسی آماری چک‌های فروردین ۱۴۰۲ با فروردین ۱۴۰۱
بررسی روند رشد نقطه به نقطه تعداد و مبلغ چک‌ها در کشور طی ۱۲ ماه منتهی به فروردین امسال نشان می‌دهد این شاخص روند صعودی داشته و همچنان نیز ادامه دارد. بنابر روندهای آماری انتظار می‌رود شکل صعودی رشد مبادلات چک از حیث تعداد همچنان برای ماه بعد نیز تداوم داشته باشد. بررسی‌های مقداری چک‌ها نشان می‌دهد در یک سال گذشته حجم مبلغ مبادلات نیز وضعیتی افزایشی داشته اما با رشدی به مراتب بالاتر. طبق داده‌های بانک مرکزی، حجم مبادلات چک در فروردین ماه برابر با ۳۲۸هزار و ۳۰۷ میلیارد تومان بوده و رشدی ۶/ ۷۸ درصدی را در مقایسه با موقعیت مشابه خود در سال قبل ثبت کرده است. در سال گذشته حجم کل مبادلات چک در ایران معادل ۱۸۳هزار و ۸۰۴ میلیارد تومان ثبت شده بود.
در بررسی‌های آماری این شاخص‌ها می‌توان چند فرضیه را مطرح کرد. نخست آنکه افزایش بالای ۲۰درصد در تعداد و مبلغ چک‌ها نشان‌دهنده رشد همه‌جانبه این شیوه از مبادلات بوده است. اتفاقی که می‌تواند علامتی از افزایش اطمینان مبادله‌گران از معاملات چک یا رشد نسبی قدرت معامله در این دسته از افراد باشد. اما فاصله بالای رشد نقطه به نقطه در ارزش و تعداد مبادلات چک همچنین نشان می‌دهد که ارزش معاملات مسیر به مراتب فزاینده‌تری را پیموده است و برای این اتفاق اصلی‌ترین و محتمل‌ترین علت تورم می‌تواند باشد. افزایش تورم در سال‌های اخیر منجر به رشد قابل‌توجه قیمت خدمات و کالاها در کشور شده که می‌توان رشد ۷۸درصدی ارزش مبادلات را از پیامدهای آن دانست؛ افزایشی که ۵۴ واحد درصد بیشتر از رشد تعداد آن بوده است.
منبع: کارآفرین نیوز
