گنج پنهان ایرانی که نقشه تجارت اوراسیا را تغییر می‌دهد
با پیشرفت ۸۴ درصدی پروژه راه‌آهن چابهار–زاهدان و افزایش سه‌برابری حجم تجارت در این بندر اقیانوسی، ایران در آستانه فصلی تازه از نقش‌آفرینی ترانزیتی قرار گرفته است؛ چابهاری که می‌تواند جایگاه کشور را به محور اصلی تجارت منطقه‌ای ارتقا دهد و سبب افزایش امنیت اقتصادی ایران شود.
بندر چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران، در حال تبدیل‌شدن به قطب راهبردی تجارت و ترانزیت منطقه است؛ پروژه بزرگ راه‌آهن چابهار–زاهدان که اکنون بیش از ۸۴ درصد پیشرفت دارد، قرار است به وعده وزیر راه‌وشهرسازی فرزانه صادق تا پایان سال جاری یا اوایل سال آینده به بهره‌برداری برسد و این بندر جنوبی را به شبکه سراسری ریلی کشور متصل کند. این اتصال، به باور کارشناسان، حلقه مفقوده‌ای است که می‌تواند مسیر شمال–جنوب و شرق–غرب را در خاک ایران به هم پیوند دهد.در ماه‌های اخیر، شاخص‌های عملکردی بندر چابهار جهش داشته است. آمار رسمی از افزایش سه‌برابری حجم کالاهای جابه‌جاشده در نیمه نخست سال جاری حکایت دارد؛ اتفاقی که از نگاه فعالان اقتصادی، نشانه‌ای از بازگشت اعتماد و حرکت واقعی به‌سوی بهره‌برداری از ظرفیت‌های ژئواکونومیک کشور است.گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام کرده برای توسعه فعالیت‌ها و افزایش ظرفیت ترانزیتی بندر چابهار آماده سرمایه‌گذاری گسترده است. مدیرعامل این گروه با اشاره به روند رو‌به‌رشد تخلیه و بارگیری کالا در این بندر تاکید کرده که خروج برخی سرمایه‌گذاران خارجی، مسیر توسعه را متوقف نخواهد کرد.به گفته کریم نائینی کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت، چابهار می‌تواند به نقطه تلاقی دو کریدور بزرگ شمال–جنوب (INSTC) و چین–پاکستان (CPEC) بدل شود؛ اما تحقق این هدف منوط به تکمیل زیرساخت‌ها، اصلاحات نهادی و جذب سرمایه داخلی و خارجی ذیل کلان‌راهبرد توسعه چابهار است. او معتقد است که اگر اتصال ریلی چابهار–زاهدان به شاخه شرقی کریدور شمال–جنوب عملیاتی شود، ایران از موقعیتی عبوری به جایگاهی راهبردی در زنجیره ترانزیت اوراسیا ارتقا خواهد یافت.
چابهار در حال حاضر حدود ۱.۹ میلیون تن کالا و نزدیک به ۶۰ هزار کانتینر در سال جابه‌جا می‌کند، اما برنامه‌هایی برای افزایش ظرفیت کانتینری از ۱۰۰ هزار TEU به نیم میلیون TEU در دست اجراست؛ البته این رشد تنها با توسعه پس‌کرانه‌ها و تکمیل ریل ممکن است.به باور کارشناسان، چابهار به‌دلیل موقعیت ممتاز خود در حاشیه اقیانوس هند و نزدیکی به شبه‌قاره، می‌تواند به مکمل طبیعی مسیر گوادر و کراچی در پاکستان بدل شود و نقش «دروازه مطمئن تجارت» میان هند، آسیای مرکزی و روسیه را برعهده گیرد.
با وجود فشارهای خارجی (لغو معافیت تحریمی آمریکا برای بندر چابهار) و چالش‌های سرمایه‌گذاری، پروژه‌های توسعه‌ای در چابهار با تکیه بر منابع داخلی و مشارکت بخش خصوصی ادامه دارد. دولت نیز در چارچوب سیاست «احیای محور جنوب‌شرق»، تلاش می‌کند زیرساخت‌های لجستیکی، گمرکی و دیجیتالی این بندر را هم‌زمان تقویت کند.
چابهار امروز تنها یک بندر نیست، بلکه نماد عزم ملی برای حضور فعال‌تر ایران در نقشه جدید تجارت جهانی و زنجیره تامین است؛ مسیری که می‌تواند علاوه بر درآمدزایی و اشتغال پایدار، جایگاه ژئواکونومیک کشور را در اوراسیا تثبیت کند.
منبع: فارس
