“جاده ابریشم یخی” گشوده شد؛ چین و روسیه، مسیر نوین تجارت جهانی را جایگزین کانال سوئز می‌کنند
در اقدامی بی‌سابقه که نویدبخش دگرگونی در نقشه تجارت جهانی است، چین با همکاری روسیه، “جاده ابریشم قطبی” یا “راه ابریشم یخی” را فعال کرده است. حرکت نخستین کشتی باری از بندر نینگبو به مقصد اروپا از مسیر دریای شمال، نه تنها هزاران کیلومتر از مسافت را کاهش می‌دهد، بلکه جایگزینی ایمن‌تر و سریع‌تر برای کانال سوئز محسوب می‌شود و معادلات ژئوپلیتیک را به چالش می‌کشد.
گزارش اختصاصی گسترش تولید و تجارت
آغاز عصر جدیدی در حمل‌ونقل دریایی؛ ظهور "جاده ابریشم قطبی"
چین و روسیه، با همگرایی راهبردی در حوزه حمل‌ونقل دریایی، گامی بلند در جهت بازتعریف مسیرهای سنتی تجارت جهانی برداشته‌اند. مقامات شهر نینگبو اعلام کردند که نخستین کشتی باری این کشور، با نام “استانبول بریج”، بندر نینگبو-ژوشان را به مقصد بندر فلیکستو در بریتانیا از مسیر دریای شمال ترک کرده است. این مسیر نوظهور که عنوان “جاده ابریشم قطبی” را به خود گرفته، به عنوان نخستین کریدور سریع قطبی جهان، افق‌های تازه‌ای را پیش روی تجارت بین‌المللی گشوده است.
کاهش چشمگیر مسافت و زمان؛ مزایای کلیدی مسیر قطبی
کشتی استانبول بریج حامل مجموعه‌ای متنوع از کالاها، از جمله محصولات فروشگاه‌های آنلاین، باتری‌ها و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی است. این محموله‌ها پس از عبور از بنادر مهم اروپایی همچون روتردام و هامبورگ، قرار است در سن‌پترزبورگ روسیه تخلیه شوند. مسیر جدید که از اقیانوس منجمد شمالی و سواحل شمالی روسیه عبور می‌کند، هزاران کیلومتر از مسافت میان شرق آسیا و اروپا را کوتاه‌تر کرده و زمان حمل‌ونقل را به شکل قابل توجهی نسبت به مسیر سنتی کانال سوئز کاهش می‌دهد. این امر گامی مهم در بهینه‌سازی زنجیره تامین جهانی محسوب می‌شود.
چین و روسیه؛ پیشگامان توسعه مسیرهای قطبی
سرمایه‌گذاری‌های کلان چین در توسعه مسیرهای دریایی قطبی، که از سال ۲۰۱۸ در سند سیاست قطب شمال این کشور اعلام شده بود، اکنون به ثمر نشسته است. عملیاتی شدن بخشی از این برنامه، جایگاه چین را در تجارت جهانی ارتقا داده و به آن امکان می‌دهد تا به صورت فعال‌تری در اقتصاد جهانی نقش ایفا کند. روسیه نیز با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود، توسعه زیرساخت‌ها و در مواجهه با تحریم‌های غرب، از این مسیر به عنوان یک ابزار استراتژیک در تعاملات اقتصادی خود استفاده می‌کند. گزارش اخیر وزارت حمل‌ونقل روسیه حاکی از افزایش بیش از دو برابری ترافیک مسافر در حمل‌ونقل آبی این کشور است که بخشی از آن به دلیل گرمایش جهانی و آب شدن یخ‌های قطب شمال و باز شدن مسیرهای ترانزیتی جدید است.
پذیرش جهانی و آینده مکمل “جاده ابریشم یخی”
حتی بزرگترین شرکت کشتیرانی جهان، مرسک، نیز تمایل خود را برای استفاده از این کریدور قطبی اعلام کرده است. این استقبال نشان می‌دهد که مسیر قطب شمال از یک طرح صرفاً تئوریک به یک گزینه واقعی و جذاب برای تجارت جهانی تبدیل شده است. با این حال، کارشناسان بر این باورند که این مسیر جایگزین کامل کانال سوئز نخواهد شد، بلکه به عنوان مکملی برای آن عمل خواهد کرد.
ایران؛ حلقه اتصال استراتژیک در چهارراه تجارت جهانی
ایران، با موقعیت ژئوپلیتیک ویژه خود در چهارراه شمال-جنوب و شرق-غرب، پتانسیل ایفای نقشی کلیدی در پیوند دادن مسیرهای تجاری قطبی و کانال سوئز را دارد. کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) می‌تواند به حلقه واسط مهمی تبدیل شود و ایران را به یک هاب ترانزیتی در اوراسیا مبدل سازد.
تغییر توازن قدرت و رقابت‌های ژئوپلیتیک
پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که ظرفیت حمل بار در مسیر قطب شمال تا سال ۲۰۳۵ رشد چشمگیری خواهد داشت. این تحول نه تنها هزینه‌ها و زمان حمل‌ونقل را به شدت کاهش می‌دهد، بلکه انتظار می‌رود توازن قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیک را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این امر نگرانی‌هایی را در میان کشورهایی چون کانادا، دانمارک و نروژ برانگیخته است که حضور فعال چین و روسیه در قطب شمال را تهدیدی برای منافع خود تلقی می‌کنند. به نظر می‌رسد رقابت بر سر مسیرهای تجاری وارد مرحله‌ای تازه شده است، مرحله‌ای که در آن “جاده ابریشم قطبی” با حمایت قاطع چین و روسیه، پتانسیل تغییر چهره تجارت جهانی را برای دهه‌های آینده دارد.
