الگوی جدید تجارت خارجی در آستانه ثبت رکوردی تازه
تجارت جهانی در آستانه ثبت رکورد تازهای قرار دارد. دادههای جدید گزارش آنکتاد نشان میدهد، در صورت تداوم روند صعودی فعلی، حجم مبادلات در سال۲۰۲۵ با رشد ۷درصدی از مرز ۳۵تریلیون دلار عبور خواهد کرد. علاوه بر این، مسیرهای تجاری جهان نشانههایی از دگرگونی در ۲۰۲۶ را بروز دادهاند. حجم مبادلات میان کشورهایی با روابط سیاسی نزدیک بالاتر از حد تاریخی قرار دارد.
به گزارش "گسترش تولید و تجارت" در آستانه اتمام سال 2025، کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد(آنکتاد) با انتشار گزارشی، به بررسی روند تجارت جهانی در سهماهه سوم سال پرداخته و موانع پیش روی کشورها در سال 2026 را معرفی کرد. دادهها نشان میدهند که در فصل سوم سال ۲۰۲۵، اگرچه رشد تجارت جهانی اندکی کند شد، اما همچنان در محدوده مثبت باقی مانده و رشد ۲.۵ درصدی نسبت به فصل گذشته را تجربه کرد. بخشهای کالا و خدمات، هردو در این روند نقش داشتند؛ به طوری که تجارت کالا نزدیک به ۲ درصد و تجارت خدمات ۴ درصد نسبت به سهماه دوم سال رشد کردند. رشد مثبت تجارت جهانی در سهماهه سوم ۲۰۲۵ عمدتا حاصل دسترنج اقتصادهای درحال توسعه، تجارت کشورهای جنوبی و عملکرد خیره کننده آفریقا و شرق آسیا بود.
برآوردها نشان میدهد که این روند مثبت در سهماهه پایانی سال نیز ادامه خواهد داشت و تجارت کالا 0.5درصد و تجارت خدمات ۲ درصد افزایش خواهد یافت. درصورت تحقق این پیشبینیها، حجم تجارت جهانی در سال ۲۰۲۵ از مرز ۳۵ تریلیون دلار عبور خواهد کرد. این رقم درمقایسه با سال ۲۰۲۴ حدود 2.2 تریلیون دلار بیشتر بوده و رشد سالانهای نزدیک به ۷ درصد را نشان میدهد. انتظار میرود که سهم کالاها از این رشد، 1.5تریلیون دلار(معادل رشد ۶ درصدی نسبت به سال قبل) و بخش خدمات نیز ۷۵۰میلیارد دلار (رشد ۹ درصدی) باشد. علاوه بر این، پس از تجربه دو دوره متوالی افزایش قیمتها، انتظار میرود که درنهایت قیمت کالاهای تجاری در سهماهه چهارم روند نزولی را در پیش گیرد. این تغییرات نشان میدهد که برخلاف نیمه نخست سال که بخش زیادی از رشد ارزش تجارت جهانی ناشی از تورم بود، در پایان سال افزایش حجم مبادلات، موتور اصلی رشد تجارت جهانی باشد. همچنین انتظار میرود تجارت بینالمللی در سال ۲۰۲۵ سریعتر از اقتصاد جهانی رشد کند.
تهدیدها و فرصتهای 2026
اگرچه چشمانداز نهایی تجارت جهانی در سال ۲۰۲۵ قوی ارزیابی میشود، اما ریسکهای تازهای برای سال 2026 در حال شکلگیری است. کندی رشد اقتصاد جهانی، تشدید شکافهای ژئوپلیتیک، تداوم عدم قطعیتهای سیاستی و افزایش آسیبپذیریها بر فعالیت تجاری فشار مضاعف وارد میکند. علاوه بر این، افزایش هزینههای تجارت به این فضای محتاطانه دامن میزند. اگرچه تقاضای وارداتی در برخی بازارهای مصرفمحور و بخشهایی مانند فناوریهای دیجیتال و صنایع محیطزیستی میتواند به عنوان بازوی کمکی عمل کند، اما این عوامل بهتنهایی قادر به جبران ضعف کلی اقتصاد و افزایش اصطکاکهای تجاری نخواهند بود. در سوی مثبت ماجرا، نگاه عمومی به تجارت در بسیاری از مناطق در حال توسعه همچنان حمایتی است و تعهد به گسترش باز بودن اقتصادها و سرمایهگذاری در مبادلات فرامرزی ادامه دارد. این موضوع میتواند به توسعه بیشتر تجارت درونمنطقهای میان کشورهای جنوبی منجر شود.
