«خبرنگار گسترش تولید و تجارت؛ طاهره معمولی کارگر»

قزاقستان و ایران: همسایگی فرهنگی و اسطوره‌های مشترک

قزاقستان، کشوری با اشتراکات فرهنگی و اسطوره‌ای عمیق با ایران، نمونه بارزی از این تاثیرگذاری است. این شباهت‌ها به وضوح در ادبیات هر دو کشور قابل مشاهده است. موضوعاتی نظیر عشق الهی، وطن‌دوستی، صلح و همزیستی میان اقوام و ادیان، طبیعت و پند و اندرز، محورهای مشترکی هستند که ادبیات قزاق و فارسی را به هم پیوند می‌دهند. این اشتراکات موضوعی، حتی از شباهت‌های استعاری و آرایه‌های ادبی نیز پررنگ‌تر است. اجداد مردم قزاق همواره در همسایگی ایران‌زمین زیسته‌اند؛ واقعیتی که نه تنها در متون تاریخی و ادبی، بلکه در ادبیات شفاهی و اسطوره‌های قزاق نیز بازتاب یافته است. اگرچه مرزهای سیاسی در طول تاریخ دستخوش تغییر بوده‌اند، اما امروز نیز دریای خزر این دو ملت را همچنان همسایه نگه داشته است.

جایگاه دانشمندان و شاعران ایران و قزاق

پل‌های ارتباطی دو فرهنگ پیشینه و فرهنگ دو ملت را می‌توان از طریق آثار دانشمندان، شاعران، مظاهر ملی، آداب و رسوم، زبان و ادبیاتشان درک کرد. بسیاری از شعرای فارسی‌زبان از منطقه آسیای مرکزی برخاسته‌اند و از سوی دیگر، شاعران برجسته این منطقه همچون مختوم‌قلی، علی‌شیر نوایی، صدرالدین عینی، آبای و مختار عویض‌اف، به صراحت خود را آموزه‌گرفته از شعرای بزرگ ایرانی می‌دانند. بدین ترتیب، زبان فارسی برای قزاقستان به مثابه پلی عمل می‌کند که از یک سو این کشور را به لحاظ تاریخی و فرهنگی با گذشته خود پیوند داده و از سوی دیگر، بر پایه این پیشینه استوار، چشم‌اندازی روشن به آینده علم و اقتصاد نیز ارائه می‌دهد. بسیاری از کتابهای تاریخی این کشور به زبان فارسی نوشته شده است . همچنین مردم قزاقستان با آثار مشاهیر ادبی و فارسی ایران چون فردوسی ، سعدی ، نظامی، و عمر خیام و حافظ و مولانا آشنا هستند.بنابر این می توان نتیجه گرفت که دو کشور ایران و قزاقستان دارای علائق زیادی هستند که روابط و مناسبات دو جانبه عمدتا متکی بر آنهاست ، اگر چه در طول حکومت ۷۰ ساله بلشویک ها با این اصالت فرهنگی مبارزه شده است ، اما پس از استقلال مشخص شد که بهترین محمل و مجرا برای تجدید روابط میان دو طرف ، این پیشینه مشترک است که هم اکنون نیز می تواند به راحتی و بدون هیچگونه تحمیلی دو ملت را به سوی هم بکشاند.

انتشار کتاب برگزیده داستان‌های مثنوی مولانا از مجموعه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» به زبان قزاقی

پیشینه تاریخی زبان فارسی در قزاقستان: ریشه‌های عمیق و پیوندهای مستحکم

زبان فارسی در قزاقستان دارای پیشینه‌ای تاریخی غنی است و این مهم در وجود کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌های این کشور که بیش از سی سال قدمت دارند، مشهود است. رفت‌وآمدها و مبادلات تجاری ایرانیان با اقوام قزاق، به اختلاط فرهنگی و ترویج زبان فارسی در این منطقه کمک شایانی کرده است. حتی ورود اسلام به این منطقه نیز از طریق ایرانیان صورت گرفته و بسیاری از کتب تاریخی قزاقستان به زبان فارسی نگاشته شده‌اند. مردم قزاقستان با آثار مشاهیر ادبی ایران چون فردوسی، سعدی، نظامی، عمر خیام و حافظ آشنایی دیرینه دارند. تاریخ قزاقستان به گونه‌ای با زبان و ادبیات فارسی گره خورده است که برای شناخت عمیق تاریخ، ادبیات و جغرافیای تاریخی این کشور، آگاهی از زبان فارسی ضروری است. بسیاری از ضرب‌المثل‌های فارسی نیز در ادبیات قزاقی رایج هستند که خود گواهی بر این پیوند عمیق است.

مسابقه بین‌المللی «آسیای ادبی» قزاقستان: کانون تلاقی فرهنگ‌ها

 در عصر حاضر، فارغ از پیچیدگی‌های جهانی‌شدن و مسائل سیاسی و اقتصادی، خاورشناسان بسیاری همچنان به مطالعه زبان پارسی و ایران‌شناسی مشغولند و انتظار می‌رود آثار بیشتری در این حوزه‌ها منتشر شود. در همین راستا و با توجه به اهمیت تبادلات فرهنگی، مسابقه بین‌المللی «آسیای ادبی» (Asia Literary Contest / Literary Asia) به عنوان یکی از رویدادهای مهم فرهنگی و ادبی قاره آسیا، با محوریت کشور قزاقستان در شهر آستانه (پایتخت) برگزار می‌شود. این مسابقه که از سال ۲۰۲۱ توسط بخیت رستموف، نویسنده، شاعر، روزنامه‌نگار، اقتصاددان و منتقد ادبی برجسته قزاق و از چهره‌های شناخته‌شده فرهنگی اوراسیا بنیان‌گذاری شده، تا کنون پنج دوره موفق را پشت سر گذاشته یا برنامه‌ریزی کرده است.

هدف اصلی این رویداد، گسترش تعاملات فرهنگی، معرفی ظرفیت‌های ادبی ملت‌ها، ایجاد دوستی میان اقوام و توجه به مناسبت‌های تاریخی و فرهنگی است. در نخستین دوره این مسابقه (۲۰۲۱)، بیش از ۲۰۰ نویسنده و شاعر از حدود ۲۰ کشور در این رقابت شرکت کردند که زمینه‌ای مهم برای توسعه ارتباطات فرهنگی میان کشورهای آسیایی فراهم آورد.

در دومین دوره مسابقه بین‌المللی «آسیای ادبی ۲۰۲۳»، بنا به پیشنهاد بخیت رستموف، حمید نظرخواه علیسرایی، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار و پژوهشگر فرهنگ عامه ایرانی (اهل گیلان) و از فعالان برجسته فرهنگی-ادبی در عرصه‌های بین‌المللی، به‌عنوان رئیس هیات داوران بخش زبان‌های ایرانی (فارسی) برگزیده شد و بدین‌ترتیب، ایران به‌طور رسمی به این مسابقه بین‌المللی پیوست.

این دوره در سال ۲۰۲۳ با حضور بیش از ۴۰۰ نویسنده از ۶۰ کشور جهان برگزار شد و زبان فارسی نقش ویژه‌ای در آن ایفا کرد؛ حدود ۱۵۰ اثر از ایران در بخش فارسی پذیرفته شدند. در سومین دوره مسابقه ادبی ۲۰۲۴، تعداد آثار ارسالی از ایران تقریباً به ۳۰۰ اثر رسید که برگزیدگان در بخش‌های شعر، نثر/داستان و مقاله، به زبان‌های فارسی و همچنین زبان‌های محلی مانند گیلکی و تالشی شرکت نمودند و جوایز خاص خود را دریافت کردند. هم‌اکنون نیز پنجمین دوره مسابقه «آسیای ادبی» در حال برگزاری است که امید می‌رود این روند ادامه یابد. شایان ذکر است که در دوره‌های گذشته (۲۰۲۳ و ۲۰۲۴)، ایران موفق به کسب پنج مدال طلای آسیای ادبی قزاقستان شده است. ادیبان و هنرمندانی از استان‌های گیلان، مازندران، البرز و لرستان در این موفقیت‌ها نقش ویژه‌ای داشته‌اند. مسابقه بین‌المللی «آسیای ادبی» هر سال با حضور شاعران و نویسندگانی از بیش از ۱۰۰ کشور جهان برگزار می‌شود و یکی از معتبرترین جشنواره‌های ادبی در سطح جهانی به شمار می‌رود. کسب این موفقیت‌ها نشان‌دهنده جایگاه رفیع ادبیات کشور و توانمندی شاعران و نویسندگان ایرانی در تراز جهانی است.

منابع:

• مرکز بین‌المللی مطالعات صلح
• خبرگزاری‌های رسمی