به گزارش "گسترش تولید و تجارت" تامین غلات به ویژه گندم برای مصرف داخلی، یکی از مهم ترین دغدغه های کشور است. این دغدغه زمانی بیش از پیش شد که این کالای در ردیف کالاهای استراتژیک قرار گرفت و دیگر کسی نمی تواند اهمیت آن را به عنوان قوت غالب مردم نادیده بگیرد.

امنیت غذایی مهم ترین اصل سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی

بر اساس ماده ۶ و ۷ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، تامین امنیت غذایی از طریق افزایش کمّی و کیفی تولید محصولات اساسی، یکی از اولویت های مهم کشور برای مقاوم سازی اقتصاد است. گندم از محصولات اساسی کشاورزی است که نقش مهمی در تامین امنیت غذایی دارد؛ به نحوی که علاوه بر ایران، کشورهای مختلف جهان نظیر آمریکا، روسیه، چین، هند، پاکستان، استرالیا، کانادا، اوکراین و … برای تولید و صادرات این محصول، برنامه راهبردی و منحصر به فرد دارند.

خرید تضمینی تنها حمایت دولت از گندم کاران

در حال حاضر مهمترین و تقریبا تنها حمایت دولت از تولید گندم در کشور، خرید تضمینی این محصول از کشاورزان، طبق قانون تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی است. بر این اساس دولت باید هر ساله نرخ خرید تضمینی گندم را پیش از شروع سال زراعی اعلام کند. دولت یازدهم از سال ۱۳۹۳ توانست با اجرای صحیح این قانون، زمینه را برای خودکفایی در تولید گندم فراهم کند؛ اما در ۳ سال اخیر، این قانون به درستی اجرا نشده و این خطر را ایجاد کرده است که امنیت غذایی کشور با چالش جدی مواجه شود.

در سال های زراعی ۹۷-۹۸ و ۹۸-۹۹ قیمت خرید تضمینی گندم بسیار کمتر از قیمت واقعی و تورم موجود در جامعه تعیین شد. این زمینه ساز قاچاق گندم از ایران به خارج از کشور، کاهش تولید و به دنبال آن افزایش واردات گندم به کشور شد.

واردات ۲.۵ میلیون تنی گندم در سال ۹۹

بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در ۷ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹ حدود ۲.۵ میلیون تن گندم با ارزش ۶۹۰ میلیون دلار واردات کشور شده است. به عبارتی برای هر تن گندم ۲۷۶ دلار هزینه شده است. به این ترتیب با احتساب نرخ ارز سامانه نیما، قیمت هرکیلوگرم گندم وارداتی درحدود ۶۷۰۰ تومان بوده است.

این درحالیست که قیمت خرید تضمینی هرکیلوگرم گندم در ۶ ماه ابتدایی سال جاری ۲۵۰۰ تومان بود و برای ۶ ماه پایانی سال نیز ۴ هزار تومان تعیین شده است. اعطای دلار ۴۲۰۰ تومانی به واردات گندم در طول ۷ ماه ابتدایی سال جاری به منزله پرداخت ۱۴ هزار میلیارد تومان یارانه به گندم کاران خارجی بوده است.

این مزان واردات گندم در سال ۱۳۹۹ درحالی است که کشور در تولید گندم به صورت کامل خودکفا است. میزان نیاز کشور به گندم سالانه ۹ میلیون تن و میزان تولید داخل آن ۱۴ میلیون تن می‌باشد.

مهم ترین مشکلات گندمکاران چیست؟

درحال حاضر یکی از مهمترین مشکلات مربوط به خرید تضمینی گندم، قیمت پایین اعلامی و تاخیر در پرداخت مطالبات گندمکاران است. درهمین رابطه، قانون اصلاح تضمین خرید محصولات اساسی کشاورزی، آبان ماه ۱۳۹۹ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. بر اساس قانون اصلاحی جدید، نرخ خرید تضمینی گندم توسط کارگروهی متشکل از دولت و تشکل های کشاورزی تعیین خواهد شد و قیمت تعیین شده خرید گندم باید متناسب با تورم عمومی کشور باشد.

به دنبال این موضوع، دولت در قالب تبصره ۱۴ ماده واحده بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، ۲۲۰,۰۰۰ میلیارد ریال (۲۲ هزار میلیارد تومان) یارانه نان و خرید تضمینی گندم را از محل منابع هدفمندی یارانه‌ها پیش‌بینی کرده است که در مقایسه با ۱۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان سال ۹۹، حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش دارد.

خودکفایی در تولید گندم و تامین امنیت غذایی با اصلاح نرخ خرید تضمینی گندم

خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی از مهم‌ترین اهداف کشورها برای دستیابی به امنیت غذایی به شمار می‌رود. در کشور ایران با توجه به تحریم‌ها و اهمیت اقتصاد مقاومتی توجه به این موضوع اهمیت بالایی دارد.  بر این اساس به منظور تثبیت خودکفایی در تولید گندم و تامین امنیت غذایی، ضروری است نحوه محاسبه نرخ خرید تضمینی گندم متناسب با تورم عمومی کشور و هزینه های تولید تعیین شود و ضمانت اجرایی این قانون نیز افزایش یابد.