به گزارش "گسترش تولید و تجارت" کمتر از یک هفته به آغاز سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری زمان باقیمانده است. در همین راستا با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در توسعه اقتصادی کشور در گزارش مذکور به مهمترین اولویت های این بخش که نیازمند توجه دولت آینده نیز می باشد، پرداخته خواهد شد.

افزایش تنوع مباداتی وارداتی غذای اساسی کشور

طبق بررسی آمار واردات محصولات اساسی از گمرک جمهوری اسلامی ایران، سالانه به طور میانگین حدود ۶.۵ میلیارد دلار صرف واردات ۶ قلم از محصولات اساسی کشاورزی می شود. از این میزان، حدود ۳.۸ میلیارد دلار از واردات محصولات اساسی منتخب از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، امارات، برزیل، آرژانتین و آمریکا که در شورای حکام انرژی اتمی علیه ایران رای دادند، وارد کشور شده است.

بررسی آمار نیاز وارداتی ایران و میزان صادرات دیگر کشورها نشان می‌دهد تامین بخش قابل توجهی از مواد غذایی مورد نیاز ایران از کشورهای همسوتر امکان پذیر است. عدم واردات محصولات اساسی کشاورزی از کشورهای متخاصم می‌تواند پاسخ محکمی در قبال اقدام این کشورها علیه ایران در مجامع بین المللی و افزایش قدرت چانه‌زنی ایران باشد.

نکته: در بند ششم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به ایجاد تنوع در مبادی تامین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به «کشورهای محدود و خاص» تاکید شده است.

لزوم تجمیع اراضی خرد کشاورزی

درحال حاضر بیش از ۸۰ درصد اراضی کشاورزی کشور خرد است و تجمیع آنها می‌تواند افزایش عملکرد حدود ۳۰۰ درصدی را در پی داشته باشد. یکپارچگی اراضی در کاهش هزینه و افزایش بهره‌وری تاثیر بسزایی دارد. تجربه کشورهای پیشرو در بخش کشاورزی نشان دهنده آن است که برای جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی، مشوق‌هایی به کشاورزان ارائه می‌شود تا در راستای یکپارچه‌سازی اراضی گام بر دارند.

کشورهای همچون انگلستان و ترکیه دارای اقداماتی در این زمینه هستند و نسبت به یکپارچه‌سازی اراضی توسط اعطاء مشوق اقدام کرده‌اند. تخفیف بیمه محصولات کشاورزی، انرژی ارزان ( آب، برق، گاز)، اولویت در پرداخت تسهیلات بانکی و … ازجمله مشوق‌های این موضوع هستند

نقشه تولید/ الگوی کشت، پیش نیاز افزایش بهره وری بخش کشاورزی

در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی تولید محصولات کشاورزی، نقشه آمایش سرزمینی جامع و الگوی کشت زمانی و مکانی برای محصولات کشاورزی در دست ندارد. بنابراین نمی‌تواند بر مقدار، نوع و پراکنش محصولات کشاورزی کنترلی داشته باشد.

ازجمله راهکارهای حل مشکل مذکور، تهیه نقشه تولید محصولات کشاورزی است.  این نقشه کمک میکند که پس از کاشت محصول توسط کشاورزان پایش دقیقی از مقدار محصول و زمان برداشت انجام و این اطلاعات برای تنظیم بازار محصولات کشاورزی به کار گرفته شود.

جمع آوری اطلاعات مربوط به‌ حجم تولید، سطح زیر کشت، هزینه تولید و قیمت محصولات کشاورزی، سنجش از راه دور و سامانه‌های اطاعاتی برخط پایش، تقویت تشکل‌های صنفی و تولیدی کشاورزی در کشور با هدف برون‌سپاری وظایف ازجمله مهم‌ترین پیشنیازهای نقشه تولید محصولات کشاورزی است.

اراضی ملی فرصتی برای ثروت آفرینی

مولدسازی اراضی ملی (مراتع، جنگل‌ها، بیابان) ازجمله مهمترین فرصت های پیش روی بخش کشاورزی جهت خلق ثروت و افزایش تولید ناخالص داخلی کشور است.  مراتع ملی کشور که بیش از نیمی از مساحت کشور را به خود اختصاص می‌دهند دارای مزایای زیست‌محیطی، اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی فراوانی می‌باشند.

این اراضی دارای ظرفیت‌های بالقوه اقتصادی و اشتغال‌زایی فراوانی نیز می‌باشند که متاسفانه با شیوه مدیریت فعلی، بخش اندکی از این ظرفیت‌ها به‌طور بالفعل مورد بهره‌برداری قرار دارد. سیاست‌های اشتباهی چون قرق در سال‌های اخیر خسارت‌های زیادی به منابع طبیعی وارد کرده است که لازم است برای جبران این خسارات به مرور زمان و با رعایت ملاحظات کارشناسی به سمت بهره برداری صیانتی از مراتع و ارتقای آن ها پیش رویم.  استفاده و بهره‌برداری اقتصادی از اراضی، تجربه کشورهای موفق در زمینه مدیریت منابع طبیعی است.

لزوم تسهیل دسترسی به مکانیزاسیون بخش کشاورزی

افزایش تعداد و تسهیل دسترسی به مکانیزاسیون و ارتقای فناوری ماشین آلات کشاورزی، نقش موثری در کاهش ضایعات در مراحل مختلف تولید تا مصرف محصولات کشاورزی دارد. درحال حاضر ضریب مکانیزاسیون بخش کشاورزی در ایران ۱.۶ اسب بخار در هکتار است که باید به ۵ اسب بخار در هکتار برسد.

در سال ۱۳۹۲ «طرح جامع مکانیزاسیون» ایران با هدف افزایش ضریب مکانیزاسیون بخش کشاورزی آغاز به کار کرد ولی به دلیل عدم تامین اعتبارات مالی ناموفق بود. وضعیت نامطلوب کشور در دسترسی به مکانیزاسیون زمینه ساز مشکلات فراوانی در فصل‌های کاشت و برداشت محصول برای کشاورزان شده است.

علاوه بر افزایش ضریب مکانیزاسیون بخش کشاورزی، دسترسی به مکانیزاسیون ( ادوات) مشکلات زیادی را برای کشاورزان ایجاد کرده که ازجمله راهکارهای حل مشکل مذکور  ایجاد پلتفرم های دست یابی به ادوات کشاورزی (اسنپ) است.

کشت فراسرزمینی جایگزین واردات محصولات کشاورزی

کشت فراسرزمینی بر تولید محصولات کشاورزی در سایر کشورها تاکید دارد. این رویکرد از ابتدای دهه حاضر به سبب خشکسالی روزافزون، افزایش فشار بر منابع پایه (آبی – خاکی) و هزینه‌های تولید مورد توجه کشورها قرار گرفته است. در ایران نیز این مدل بهره‌برداری با توجه بروز خشکسالی‌های متعدد و محدودیت‌های منابع آبی، محدودیت‌های منابع خاک و ضرورت پایداری سرزمین در چند سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است.

درحال حاضر کشورهای حوزه آسیای میانه ( قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان)، کشورهای شمال آفریقا و امریکای جنوبی مستعد کشت فراسرزمینی هستند. درهمین راستا، تفاهم‌نامه‌های همکاری بین ایران و کشورهای چین، غنا، قزاقستان و سودان در زمینه کشت فراسرزمینی انجام شده است.

نقش آفرینی در تجارت غذا ظرفیت مغفول مانده

نقش آفرینی در «تجارت غذا» در منطقه بواسطه توسعه صادرات محصولات غذایی به کشورهای همسایه و همچنین توسعه مبادلات تهاتری با همسایه های شمالی، راهبرد مناسبی برای تقویت امنیت غذایی کشور محسوب می شود.

بر اساس مطالعات صورت گرفته، در قاره آسیا بیشترین واردات غذا و محصولات کشاورزی مربوط به خاورمیانه است. درهمین راستا، تصاحب بازار محصولات کشاورزی کشورهای خاورمیانه، فرصتی مناسبی برای ایران جهت افزایش صادرات غیر نفتی و ثروت آفرینی است. تقویت تجارت خارجی بخش کشاورزی در منطقه و دنیا ازجمله مهمترین اولویت های مربوط به این بخش است. منبع: عیارآنلاین