به گزارش گسترش تولید و تجارت ،به بیانی دیگر توزیع متوازن و هماهنگ جغرافیای کلیه فعالیت‌های اقتصادی-اجتماعی در پهنه سرزمین نسبت به قابلیت‌ها و منابع طبیعی و انسانی را آمایش سرزمین می‌گویند. از مهم‌ترین خصوصیات برنامه آمایش سرزمین جامع‌نگری، کیفیت و سازماندهی فضایی آن است. پایدارترین آرایشی که به سه مولفه مهم جمعیت، سرمایه و منابع طبیعی و محیطی یک منطقه یا سرزمین ختم می‌شود برنامه آمایش سرزمین نامیده می‌شود. آمایش سرزمین سندی است که باتوجه به اکوسیستم داخلی و بیرونی زمین و براساس میزان تاثیر و نقش‌آفرینی عوامل متعدد برای زندگی بهتر و تعامل بیشتر با طبیعت تنظیم می‌شود. در تدوین این سند عوامل نقش‌آفرین می‌توانند زمین‌شناختی، آب و هوایی و قابلیت‌های اقلیمی منطقه باشند که شناخت و منظور کردن آنها در برنامه‌ها می‌تواند در میزان تعامل جمعیت‌های انسانی با محیط در جهت برآورده کردن نیازهای حیاتی چون آب، هوا، غذا و نیازهای امنیتی و تاب‌آوری انسان در مقابل حوادث طبیعی موثر باشد.
آمایش سرزمین در سیستم حرفه‌ای امروزی و دانشگاهی ایران تنها به برنامه‌ریزی فضایی در مقیاس ملی و منطقه‌ای اطلاق می‌شود، این در حالی است که در سیستم حرفه‌ای جهانی، بخشی از مفهوم کلی برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای به‌حساب می‌آید.
آمایش سرزمین از نیمه دهه ۴۰ شمسی در ایران مطرح شد. در دهه ۸۰ اقدامات متعددی مانند تصویب قانون اجرای اصل ۴۸ قانون اساسی، تصویب ضوابط ملی آمایش سرزمین و نظریه پایه توسعه ملی و ابلاغ سیاست‌های کلی نظام درباره آمایش سرزمین در کشور انجام شد. سازمان برنامه و بودجه نیز اقدامات زیادی درباره تهیه سند آمایش سرزمین انجام داد؛ گرچه جایگاه موضوع آمایش سرزمین در خود سازمان برنامه و بودجه تغییرات زیادی داشت و مبهم باقی ماند. به‌دنبال ایجاد این ابهام نتایج اقدامات انجام شده در برنامه‌های توسعه پنجساله ظهور و بروز نیافت؛ به‌عنوان نمونه در برنامه چهارم توسعه پیش‌بینی شده بود سند آمایش ملی، مجموعه اسناد آمایش استانی، برنامه توسعه استانی و برنامه توسعه‌بخشی آماده شود تا از تلفیق این موارد در اهداف پیش‌بینی شده، توسعه و توازن منطقه‌ای حاصل شود که در عمل نتیجه‌ای در بر نداشت. همچنین در چند سال گذشته مجموعه‌ای از اسناد آمایش استانی تهیه شده و در ماده ۲۶ قانون برنامه ششم توسعه دولت موظف شد تا پایان سال اول برنامه سندهای ملی و استانی آمایش سرزمین را تهیه کند. درحال‌حاضر سندهای استانی توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه شده و ایده‌هایی درباره نحوه تلفیق این سندها و تولید سند ملی آمایش در این سازمان در حال پیگیری است. با این همه نکته مهم، سطح تفاهم درباره روش و نتایج اسناد تهیه شده در زمینه آمایش سرزمین است. 
واقعیت آن است که چون درباره موضوعاتی مانند عدالت، توسعه منطقه‌ای و همچنین صلاحیت‌های ارکان تصمیم‌گیری مانند دولت و مجلس درباره این موضوعات تفاهمی بین برخی ارکان تصمیم‌گیری وجود ندارد، به‌نظر نمی‌رسد صرف تهیه و حتی تلفیق موفق این اسناد مشکلی را حل کند. در این بین شاید وقت بررسی کارشناسانه این اسناد رسیده تا نقشه توسعه‌ای کشور باتوجه به آمایش سرزمین و محور توسعه بخش خصوصی ترسیم و اجرایی شود. در همین راستا الگوهای آمایش سرزمین باید در برنامه هفتم توسعه مورد توجه و استفاده قرار گیرد.

منبع : روزنامه صمت