به گزارش "گسترش تولید و تجارت" به نقل از روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، اطلاع‌رسانی جامع و هماهنگ در علوم و فنون زمین براساس سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش معدن می‌تواند به تامین مواد مورد نیاز صنایع داخلی و صادرات مواد معدنی فرآوری شده در حوزه رقابتی با بخش نفت در سیاست‌های کلان کشور جایگاه بخشد.

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور بنا به وظیفه حاکمیتی خود تولید کننده اطلاعات پایه بر اساس داده‌های زمین‌شناسی و اکتشافی در سطح ملی است. بدیهی است که تولید و انتشار این اطلاعات از اولویت‌های کاری این سازمان طی سال‌های گذشته بوده و می‌توان اذعان داشت که در چند سال گذشته با توسعه مراکز، حجم زیادی از اطلاعات زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی بر حسب نیاز استان‌ها به همت کارشناسان و زمین‌شناسان با تجربه تحقق یافته است.با گسترش روزافزون صنایع و نیاز صنعت به مواد خام اولیه و با توجه به آن که زمین بستری مناسب برای مقاصد عمرانی از قبیل ساختن جاده، پل، تونل، سد، ساختمان های عظیم و تهیه مصالح ساختمانی به شمار می‌رود، آشنایی با زمین و تعمیق پژوهش و گسترش زمین‌شناسی بنیادی اهمیت بسیاری دارد.

 پایه‌های اقتصاد هر کشور به شیوه استفاده از منابع طبیعی به ویژه منابع زمینی بستگی دارد. بر این اساس اگر به این امید باشیم که برحسب تصادف در سرزمین وسیعی، به مقدار درخور توجه از مواد معدنی مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنیم، سرگردان خواهیم شد و ره به جایی نخواهیم برد. پس برای این امر مهم بهتر آن است که با منابع زمینی و عواملی که سبب تغییرات در آن‌ها می‌شود آشنا شویم تا بتوانیم با خلاقیت، ابتکار و دستیابی به فن‌آوری‌های نوین و پیشرفته گامی موثر در بخش اقتصاد استان برداریم.

وضعیت موجود و سهم گیلان از معادن در سطح کشور

از لحاظ تعداد معادن 1.5 درصد، ذخیره معادن 3درصد، شاغلان در معدن 1.6 درصد و سهم از تولید معدن 1.4 درصد در سطح کشور است. بخش عمده معادن استان گیلان به تفکیک فعال، غیرفعال و متروکه 144 عدد است که از آن 64 معدن فعال و 80 عدد غیرفعال و متروکه هستند که بیشترین سهم از معادن گیلان از گروه مصالح ساختمانی اعم از سنگ لاشه، شن و ماسه رودخانه ای و واریزه کوهی هستند.قابل ذکر است؛ در درجه‌بندی گروه معادن گیلان  0.16 تزیینی و نما، 0.01 گروه فلزی، 0.83 گروه غیرفلزی و 99 درصد مصالح ساختمانی هستند که در گروه غیرفلزی رتبه 1 در میکا و رتبه 5 در خاک نسوز در سطح کشور هستند.

فعالیت‌های دو دهه اخیر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در استان گیلان

با توجه به اینکه معدن یکی از بخش‌های زیربنایی و تاثیرگذار در مسایل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی‌و... کشور است، سرمایه‌گذاری در این بخش موجب رونق همه جانبه خواهد شد.

از اینرو سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور بنا به وظفیه حاکمیتی خود، تاکنون در دو دهه اخیر گزارش‌های مختلفی اعم از اک‍ت‍ش‍اف‌ نیم‍ه‌ ت‍ف‍ضیلى تیت‍انیوم‌ در س‍واح‍ل‌ گیلان‌، اکتشاف مس میسه چولى- توابع تالش، شناسایى بوکسیت- لاتریت و مواد نسوز، ش‍ن‍اس‍ایى م‍ص‍ال‍ح‌ س‍اخ‍ت‍م‍انى و سنگ‌های ت‍زئینى، شناسایی روی و فلورین، ش‍ن‍اس‍ایى م‍ن‍اب‍ع‌ تیت‍انیوم‌ در دش‍ت‌ س‍اح‍لى و... در سطح استان گیلان تهیه و منتشر کرده است.

برنامه‌های اکتشافی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در گیلان

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از سال 1395 به دلیل وجود مراکز مهم صنعتی و معدنی در استان گیلان مانند: صنایع سیمان لوشان، صنایع سیمان گیلان سبز، مجموعه معدنی سنگرود و وجود اندیس‌های مختلف معدنی نظیر کائولن، سیلیس و باریت (نادر خاکی) به مطالعات پهنه‌های اکتشافی تالش-جیرنده و جواهرده با وجود اندیس معدنی ثبت شده که اکثر قریب به اتفاق آنها از نوع فلزی هستند، پرداخته است تا در نهایت مناطق امیدبخش معدنی در نواحی گیلان از گروه معدنی فلزی را معرفی کند.

با توجه به شرایط سخت فعالیت‌های زمین‌شناسی و اکتشافی در استان، انجام مطالعات اکتشاف سطحی و همچنین صعب‌العبور بودن مناطق کوهستانی و قرار گرفتن برخی از اراضی استان در داخل مناطق حفاظت شده محیط‌زیست و وجود پوشش گیاهی وسیع، برداشت‌های ژئوفیزیک هوایی در منطقه گیلان به عنوان روشی مطمئن و مناسب برای شناسایی ذخایر پنهان از جمله برنامه‌ای کاربردی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور قرار گرفته است.

امروزه بیشتر کشورهای توسعه‌یافته معدنی با تکیه بر دانش روز و استفاده از تجهیزات توانسته‌اند سهم خود را در اقتصاد معدنی جهان افزایش دهند، ذخایر بالقوه مواد معدنی کشور این امکان را فراهم می‌کند تا با استفاده از تجهیزات و فناوری مدرن بتوانیم به رشد و توسعه اقتصاد معدنی دست یابیم. از اینرو برای رسیدن به ذخایر معدنی لازم است به اکتشافات عمقی و سیستماتیک روی آوریم.

بهترین روش برای شناسایی ذخایر پنهان در اعماق زمین استفاده از روش ژئوفیزیک هوایی است. برداشت‌های ژئوفیزیکی هوابرد توسط هواپیما و هلیکوپتر انجام می‌شود که این اقدامات شامل اندازه‌گیری پارامترهای فیزیکی زمین است و از آن برای تعیین محل، حجم ذخایر معدنی پنهان و همچنین شناسایی ساختار مربوط به رسوبات نفت و گاز استفاده می‌شود. در واقع عملیات ژئوفیزیکی یکی از لایه‌های تعیین‌کننده بخش اکتشاف منابع معدنی است که در کنار سایر مطالعات زمین‌شناختی می‌تواند شواهد موثری در اکتشاف پتانسیل‌های نوین معدنی ارائه دهد.

دارا بودن پتانسیل‌هایی همچون ذخایر مس، سرب، آهن، روی، طلا و منگنز و... می‌تواند توانمندی‌های بسیاری در بخش مواد معدنی داشته باشد و پیش‌بینی می‌شود با شناسایی این ظرفیت‌ها سرمایه‌گذاری و رونق اقتصادی در گیلان افزایش یابد.

عملکرد اداره‌کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی در یک دهه فعالیت در استان گیلان

اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی گیلان با بیش از ده سال سابقه فعالیت با همکاری 13 کارشناس تخصصی گرایش زمین‌شناسی در استان مشغول به فعالیت است که مهمترین فعالیت‌های مجموعه در بخش تهیه نقشه زمین‌شناسی کاربردی در مقیاس یک‌پنجاه ‎هزارم، پایش سیستماتیک ذخایر معدنی در مقیاس یک‌پنجاه‌هزارم مخاطرات زمین‌شناختی اعم از زمین لغزش، زمین لرزه و...، ژئوتوریسم و پروژه‌های مرتبط با پهنه‌های آبی در حوزه زمین‌شناسی دریایی است.

سخن آخر: زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، سرمایه خفته

ایران از نظر میزان ذخیره اکتشافی معدن رتبه چهاردهم را در جهان دارد و از نظر تنوع ذخایر، جایگاه دهم جهانی را به خود اختصاص داده است. ایران از نظر ذخایر معدنی جزو 10 کشور برتر دنیاست، این مهم مبین تاثیر معادن در اقتصاد و صادرات کشور است.توان بخش خصوصی در اکتشاف تفصیلی خوب است. امکانات و کارشناسان خوبی دارد ولی در فراهم کردن اطلاعات پایه و شناسایی و پی‌جویی یا هزینه صرف نمی‌کند یا توانایی بالایی ندارد. و در این مرحله سازمان می‌تواند به آنها کمک کند اما نیاز به بودجه بیشتری دارد و در حال حاضر بودجه سالانه سازمان کفاف این کار را نمی‌دهد. در گذشته سازمان یک درآمد اختصاصی داشت بدین صورت که شرکت‌های خصوصی با سازمان قرارداد می‌بستند اما متاسفانه در سال 1398 این درآمد اختصاصی از سوی مجلس از قانون بودجه سال 1399 حذف شد.در اینجا از نمایندگان محترم مجلس در استان و سایر استان‌ها به جهت تولید و انتشار داده‌های زمین‌شناسی و اکتشافی که در بخش پیشرفت اکتشاف کشور نقش بسزایی  دارد و بخش خصوصی می‌تواند با سرمایه‌گذاری در صنعت اکتشاف از توان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور استفاده کند بخواهیم تا از سوی مجلس در قانون بودجه 1400 در بخش خدمات، درآمد اختصاصی را احیاء کنند.