خلا مجریان صلاحیت‌دار در «صنعت احداث»
«صنعت احداث» در ایران رشد و توسعه روزافزونی مانند سایر بخش‌ها نداشته است. این را برخی از مهندسان و فعالان این صنف می‌گویند و معتقدند یکی از مشکلات «صنعت احداث» ارتباط مناسب نداشتن بخش خصوصی و دولتی است.
به گزارش گسترش تولید و تجارت ،برای توسعه صنعت احداث باید به بسیاری از موارد از جمله افزایش عمر ساختمان‌ها توجه ویژه داشت. براساس اخبارمنتشرشده در سال‌های گذشته حدود ۵۰ درصد حوادث ناشی از کار در صنعت ساختمان روی داده درحالی‌که این عدد در جهان ۱۷ درصد است. این در حالی است که سالانه حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان در بخش ساخت‌وساز کشور سرمایه‌گذاری می‌شود و عمر مفید ساختمان‌ها نیز حدود ۳۰ سال است. برای افزایش عمر مفید نیز راهی نیست جز ارتقای کیفی ساخت‌وساز در ایران. برای این مهم نیز باید از دانش و تجربه مهندسان در اجرای طرح‌های ساختمانی و عمرانی بهره جست.
بسازوبفروش‌ها به‌جای مجریان صلاحیت‌دار
دلایل افت کیفی ساخت‌وساز در ایران چیست؟ گاهی خبر می‌رسد ساختمانی با کلنگی که در همسایگی‌اش به زمین خورده، فرو می‌ریزد. با افزایش این ریزش‌ها کارشناسان هشدار می‌دهند که کاهش کیفیت در ساختمان‌سازی، عمر مفید ساختمان‌ها را کاهش داده است. وجود مصالح نامرغوب و غیراستاندارد، استفاده نشدن از توان فنی و نظارتی مهندسان و بسازوبفروش بودن سازنده‌ها، برخی از مهم‌ترین دلایل افت کیفیت ساختمان‌ها از نظر کارشناسان است.
انوشیروان آذرشاهین، از کارشناسان راه و ساختمان کشور معتقد است درحالی‌که کیفیت مصالح از مهم‌ترین موارد موثر در کیفیت ساختمان است، مصالح موجود در بازار استاندارد نیست و امکان آزمایش مصالح برای اطمینان درباره کیفیت نیز برای همه بهره‌برداران وجود ندارد.
این کارشناس با اشاره به خرید مصالح از سوی مصرف‌کننده با توجه به برچسب استاندارد آن محصول، گفت: فقط برخی مصرف‌کننده‌های بزرگ توان آزمایش مصالح پیش از مصرف را دارند و اگر مهندس مشاور قوی در کنار کار وجود داشته باشد این کار انجام می‌شود اما مصرف‌کننده ضعیف برای ساختمان‌های کوچک، به‌دنبال آزمایش مصالح نمی‌رود. این در حالی است که بارها پیش آمده که مصالح را آزمایش کرده و غیراستاندارد بودن آن مشخص شده است.
از سوی دیگر به‌گفته آذرشاهین، کیفیت مصالح مخلوط‌شده از اهمیت بالایی برخوردار است و باید نسبت مصالح، به‌درستی اعمال شود تا مقاومت مدنظر حاصل شود اما از آنجا که مصالح از کیفیت بالایی برخوردار نیست، بتن تولید شده نیز به کیفیت مناسب نمی‌رسد که در راستای حل این مشکل، وی معتقد است مصالح عرضه شده در بازار باید دارای مهر استاندارد قابل اعتماد باشند. نبود نیروی کار ماهر، از دیگر مشکلاتی است که به‌گفته این کارشناس، باعث افت کیفیت ساختمان‌ها شده است.
او افزود: نیروی کار ساخت‌وسازهای فعلی متخصص و ماهر نیستند درحالی‌که قرار بود وزارت کار، نیروی کار ماهری برای این حوزه تربیت کند و افرادی وارد این بخش شوند که دارای مدرک نیروی کار ماهر باشند اما در حوزه کار ساختمانی در کمتر مواردی چنین افرادی را مشاهده می‌کنید.
ضرورت نظارت دائمی
وجود نظارت دائمی بر ساخت‌وسازها نکته دیگری است که به گفته آذرشاهین، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، او در این‌باره عنوان کرد: حضور دائمی مجری صلاحیت‌دار در زمان ساخت، بسیار ضروری است. این فرد باید از نظر مالی تامین باشد تا در زمان نظارت، دنبال مسائل دیگر نباشد.
به‌گفته او، در این زمینه هنوز مشکلاتی در ساختمان‌سازی وجود دارد و هنوز بین سازمان نظام مهندسی و شهرداری‌ها در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد. شهرداری‌ها بر خلاف سازمان نظام مهندسی، وجود مجری صلاحیت‌دار را ضروری نمی‌دانند. این کارشناس معتقد است وجود مجری صلاحیت‌دار در کنار ساختمان‌سازی، ۸۰ درصد مشکلات موجود در کیفیت را کاهش خواهد داد.
این کارشناس معتقد است، در راستای کاهش این مشکلات، علاوه‌بر آموزش نیروی کار، باید مجری صلاحیت‌دار با حقوق مکفی در کار حاضر باشد. همچنین این معضل که هر کس با داشتن تمکن مالی و بدون دانش و تجربه لازم وارد حوزه ساخت‌وساز می‌شود، باید اصلاح و ساماندهی شود.
آذرشاهین ادامه داد: درحال‌حاضر مهندسان تا اندازه‌ای از حوزه ساخت‌وساز کنار گذاشته شده‌اند، در نتیجه تنها افراد سرمایه‌دار وارد این حوزه می‌شوند که آنها نیز از مهندسان، مشاوره نمی‌گیرند.
به‌گفته او، برخی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها، فاقد سطح علمی و مهارت لازم هستند و همین مسئله، باعث کاهش استفاده از مهندسان در ساخت‌وساز شده است. از سوی دیگر، احاطه نداشتن صاحبان کار و پایبند نبودن آنها به اجرای ضوابط، باعث شده سازندگان تمایلی به استفاده از مهندسان ناظر نداشته باشند.
راهکار فقط بازرسی نیست
آذرشاهین یادآور شد: اجرای ضوابط، هزینه‌های اجرایی ساختمان را ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش می‌دهد اما صاحبان کار که بیشتر، «بساز و بفروش» هستند مایل به این افزایش هزینه نیستند. به همین دلیل مهندسان را از کار کنار می‌گذارند و بیشترین کاری که مهندس می‌تواند انجام دهد ارائه گزارش تخلف به شهرداری است که مشخص نیست پیگیری می‌شود یا خیر. به‌گفته این کارشناس راه و ساختمان اگرچه باور عمومی این است که وقتی مهندسان وارد کار می‌شوند هزینه کار افزایش می‌یابد اما هزینه مهندسی، کمتر از یک درصد هزینه‌های ساختمان‌سازی را به خود اختصاص می‌دهد.
آذرشاهین معتقد است در راستای کاهش مشکلات کیفی ساختمان‌ها، باید وفاق بیشتری بین سازمان نظام مهندسی و شهرداری‌ها وجود داشته باشد. او گفت: فقط با بازرسی مشکل حل نمی‌شود، بلکه سازمان نظام مهندسی باید بازرسی‌های خود را به‌گونه‌ای انجام دهد که شاغلان و مهندسان ناظر بپذیرند که نظارت، بخشی از کار اصلی آنهاست و تا زمانی که این مسئله پذیرفته نشود، بخش نظارت در ساختمان‌سازی مشکل خواهد داشت.
لزوم حضور مجری صلاحیت‌دار
کورس اطاعتی، یکی دیگر از کارشناسان راه و ساختمان کشور است که با تایید پایین بودن کیفیت ساخت‌وساز حوزه شهری و مسکن گفت: در این حوزه قوانین به‌طور کامل اجرا نمی‌شود که یکی از دلایل آن، مربوط به سازنده‌ها و مجری‌های صلاحیت‌دار است. اگرچه سازمان نظام مهندسی تلاش کرده این روند را قانونمند کند اما همکاری مناسبی با این سازمان نشده و مجری‌هایی که برای ساختمان‌سازی معرفی می‌شوند، هنوز توانمندی لازم را ندارند.
به‌گفته وی، این مسئله نیاز به پیگیری بیشتری دارد. اطاعتی معتقد است بخش دیگری از مشکلات به طراحی بازمی‌گردد. سازمان نظام مهندسی هم در شهرهای بزرگ، تلاش کرده کیفیت را نسبت به وضعیت نامطلوب دهه گذشته افزایش دهد با این وجود، مسئله طراحی هنوز جای کار دارد و سازمان نظام مهندسی با اعمال سختگیری بیشتر، می‌تواند این ایرادات را به اندازه زیادی کاهش دهد.
اطاعتی با اشاره به اهمیت مسئله نظارت در افزایش کیفیت ساخت‌وساز گفت: اگرچه با وقوع هر حادثه‌ای در ساختمان، مهندس ناظر را مقصر می‌دانند اما مهندس ناظر فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌تواند در کیفیت کار موثر باشد و حدود ۵۰ تا ۵۵ درصد کیفیت مربوط به سازنده و ۳۵ درصد به طراحی و نقشه است.
آن‌طور که این کارشناس می‌گوید، کیفیت مصالح و استاندارد بودن آن، مسئله مهم دیگری در ساختمان‌سازی است و نبود مشخصات فنی لازم در مصالح و آزمایش نشدن آنها، یک ضعف مهم در این حوزه است. این کارشناس در ادامه یادآور شد: این مسئله چندان به سازنده و ناظر مربوط نیست و به بازار مرتبط است و اصلاح این وضعیت، نظارت مستمر دولت بر رعایت حداقل استانداردها در تولید مصالح ساختمانی را می‌طلبد.
اطاعتی با تاکید بر لزوم استفاده از مجری واقعی صلاحیت‌دار در ساختمان برای افزایش کیفیت، گفت: پیمانکارها باید اطلاعات و دانش کافی داشته باشند و بخواهند کار خود را درست انجام دهند، البته الزام این مسئله، اقتصادی بودن کار است زیرا در برخی مناطق، فشار آوردن بر مجری برای رعایت همه استانداردها، افزایش هزینه‌ها را در برخواهد داشت و اقتصادی نخواهد بود.
این کارشناس راه و ساختمان کشور با اشاره به اهمیت رعایت نقشه و نظارت بر این کار افزود: اگر سازمان نظام مهندسی اراده داشته باشد و با آن همکاری شود، در زمان کوتاهی می‌توان بر مشکلات زیادی فائق آمد. البته مشکلات مربوط به سازنده‌ها و استاندارد بودن مصالح، کار بیشتری نیاز دارد.
به‌گفته اطاعتی، الزامی شدن حضور مجری واقعی صلاحیت‌دار در ساختمان‌ها که فقط در حد یک اسم نباشد، از سوی سازمان نظام مهندسی در دست پیگیری است؛ مسئله‌ای که در صورت پیگیری و تحقق بسیاری از مشکلات کیفی ساختمان‌ها را حل خواهد کرد.
منبع: روزنامه صمت
