دولت تداوم پرداخت یارانه پنهان به مشترکین پرمصرف را تصویب کرد
یکسان لحاظ نمودن درصد افزایش تعرفه برق برای تمام مشرکین پرمصرف و کم‌مصرف در حالی از سوی دولت تصویب شده که تمام پلکان‌های مصرف انرژی از یارانه پنهان برخوردار هستند و مشترکین پرمصرف با مصرف خارج از عرف خود، یارانه پنهان بیشتری نیز دریافت می‌کنند که به دور از عدالت است.
کشور ایران متاسفانه جزو چند کشور دنیا است که بالاترین سرانه یارانه انرژی پرداخت می‌نماید و تداوم این الگوی نادرست، علاوه بر پیشی گرفتن مصرف انرژی از تولید آن، سبب ایجاد ارزش افزوده بسیار کمی از سوخت فسیلی شده است. صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۱۶ سرانه یارانه انرژی در ایران را ۷۸۹ دلار در سال اعلام کرده که تنها کمتر از ۶ کشور جهان و ۵۰ برابر سرانه یارانه انرژی در کشورهای اروپایی است.
ارزان بودن قیمت انرژی در ایران یکی از اصلی‌ترین علل این الگوی نادرست بوده که انگیزه‌ای برای اصلاح رویکرد عموم مردم خصوصاً مشترکین پرمصرف ایجاد نمی‌کند. بررسی تعرفه گذاری حامل‌های انرژی نیز نشان داده است که حتی بالاترین پلکان‌های مصرف انرژی نیز قیمت تمام‌شده انرژی را پرداخت نمی‌نمایند و به عبارتی تمام مشترکین اعم از کم‌مصرف و پرمصرف با هر میزان مصرف انرژی یارانه پنهان دریافت می‌کنند. دریافت یارانه پنهان بیشتر با مصرف بیشتر انرژی، علاوه بر ناعادلانه و غیرمنطقی بودن آن، تقاضای انرژی را با نرخ بسیار بالایی روبرو کرده است. به عنوان مثال در حوزه برق، کشور نیازمند افزایش سالانه حدود ۷% (معادل با ۵۰۰۰ مگاوات) به ظرفیت نامی خود است که رشد بالایی محسوب می‌شود و نیازمند چندین میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای پاسخ به نیاز برق است.
یکی از سیاست‌هایی که کشور برای کاهش پرداخت یارانه پنهان حوزه انرژی اتخاذ نموده، اصلاح تعرفه انرژی و نزدیک ساختن آن به قیمت تمام‌شده آن است. اما شیوه اجرا نمودن آن بسیار ناعادلانه و به دور از ادبیات هوشمند امروزی است. دولت در ۵ سال گذشته تاکنون ۴بار تعرفه برق را برای تمام مشترکین پرمصرف و کم‌مصرف با درصد افزایش یکسان روبرو کرده است. در اسفندماه سال ۹۲ تعرفه برق برای تمام پلکان‌های مصرف(اعم از پرمصرف و کم‌مصرف) به میزان۲۴% افزایش یافت. سپس در اسفندماه سال ۹۳ تعرفه برق برای تمام پلکان‌های مصرف ۱۰% و در آذرماه سال ۹۵ نیز ۱۰% دیگر به تعرفه برق تمام مشترکین اضافه شد. در روزهای گذشته نیز بر اساس مصوبه دولت در جلسه ۵ اردیبهشت‌ماه سال ۹۷، به وزارت نیرو اجازه داده شد تا متوسط تعرفه‌های برق و آب را از ابتدای اردیبهشت ۱۳۹۷ بدون تغییر ساختار تعرفه‌ها به میزان ۷ درصد افزایش دهد.
اما برخی از کشورهای پیشرفته با شناخت اهمیت مدیریت مصرف انرژی و لزوم هدایت نمودن الگوی مصرف عموم مردم، اقدام به طراحی مدلی هوشمند با استفاده از ابزار قیمتی نموده‌اند. آنها با استفاده از مدل‌های تعرفه گذاری هوشمند تحت عنوان مدل پلکانی-افزایشی شاهد کاهش چشمگیر مصرف انرژی خصوصاً از سمت مشترکین پرمصرف بوده اند. منطق غالب این مدل بدین صورت است که با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی را به عنوان الگوی مصرف مجاز تعریف می‌کند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینه واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود. اگرچه در حال حاضر تعرفه حامل‌های انرژی در کشور پلکانی هستند اما به تمام پلکان‌ها یارانه تعلق می‌گیرد و در نتیجه مصرف بیشتر با دریافت یارانه پنهان بیشتر همراه خواهد بود که به دور از عدالت است. به عبارت دیگر مشترکین پرمصرف به جای روبرو شدن با تنبیه به دلیل الگوی مصرف نادرست، از یارانه پنهان بیشتری نیز برخوردار هستند.
بنابر این پیشنهاد می‌گردد که دولت به جای افزایش یکسان تعرفه برق برای تمام مشترکین، در مرحله اول مشترکین پرمصرف را در کانون توجه قرار دهد و تنها مصارف خارج از عرف آنها را با قیمت تمام‌شده روبرو سازد. این اقدام علاوه بر ایجاد انگیزه برای اصلاح الگوی مصرف این دسته از مشترکین، سبب کاهش نرخ تقاضای برق در کشور خواهد شد.
