ریل طلایی؛ راه‌آهن رشت–آستارا، دروازه مناطق آزاد به اوراسیا و تثبیت‌کننده جایگاه ژئو اقتصادی ایران
کمال ابراهیمی کاوری، کارشناس ارشد مناطق آزاد تجاری و اقتصادی، پروژه راه‌آهن رشت–آستارا را «شریان حیاتی ژئو اکونومی» و «ریل طلایی اتصال مناطق آزاد ایران به قلب اوراسیا» توصیف کرد. او تاکید کرد که این پروژه صرفاً یک مسیر ریلی نیست، بلکه ابزاری استراتژیک برای تثبیت قدرت اقتصادی ایران در نظم نوین جهانی و پیوند منسجم شبکه حمل‌ونقل داخلی به کریدورهای بزرگ تجارت بین‌المللی است.
ریل طلایی؛ راه‌آهن رشت–آستارا، دروازه مناطق آزاد به اوراسیا و کریدور شمال–جنوب
به گزارش "گسترش تولید و تجارت" کمال ابراهیمی کاوری، کارشناس ارشد مناطق آزاد تجاری و اقتصادی، پروژه راه‌آهن رشت–آستارا را «شریان حیاتی ژئو اکونومی» و «ریل طلایی اتصال مناطق آزاد ایران به قلب اوراسیا» توصیف کرد. او تاکید کرد که این پروژه صرفاً یک مسیر ریلی نیست، بلکه ابزاری استراتژیک برای تثبیت قدرت اقتصادی ایران در نظم نوین جهانی و پیوند منسجم شبکه حمل‌ونقل داخلی به کریدورهای بزرگ تجارت بین‌المللی است.
پیوند شبکه‌ای به‌جای رقابت ژئوپلیتیک
ابراهیمی کاوری معتقد است در عصر حاضر که ژئو اکونومی جایگزین ژئوپلیتیک شده است، شبکه‌های حمل‌ونقل ترکیبی هوشمند، مهم‌ترین ابزار برای تضمین جایگاه اقتصادی یک کشور هستند.
این کارشناس ارشد، اهمیت خط آهن رشت–آستارا را در دو محور کلیدی ترسیم کرد:
تکمیل کریدور بین‌المللی شمال - جنوب (INSTC): این خط، حلقه نهایی است که بندر بمبئی هند را از طریق ایران به روسیه، قفقاز و اروپای شرقی متصل می‌کند.
پل ژئو اقتصادی با آذربایجان: این مسیر می‌تواند تحولات بزرگی در تجارت منطقه‌ای با جمهوری آذربایجان ایجاد کند و به همکاری‌های اقتصادی دو کشور عمق بخشد.
مناطق آزاد در آستانه تبدیل شدن به هاب‌های لجستیکی
نقش مناطق آزاد در این زنجیره ارزش جدید، از نگاه این تحلیلگر اقتصادی مغفول نمانده است. ابراهیمی کاوری بر این باور است که این پروژه، مناطق آزاد سه‌گانه را در معرض یک فرصت بی‌نظیر قرار می‌دهد:
منطقه آزاد انزلی: با فعال‌سازی ترمینال‌های لجستیکی خود در حاشیه خزر، می‌تواند به هاب توزیع کالا میان ایران، روسیه و کشورهای CIS تبدیل شود.
منطقه آزاد ارس: به دلیل موقعیت استراتژیک در مرز نخجوان و ارمنستان، به یکی از ایستگاه‌های کلیدی در تبادل بار در مسیر ریلی رشت–آستارا تبدیل خواهد شد.
منطقه آزاد اروند: در بلندمدت، این منطقه می‌تواند با اتصال به خلیج فارس از طریق بنادر جنوبی، ایستگاه نهایی صادرات کالاهای ترانزیتی شمال به بازارهای عربی و شمال آفریقا باشد.به گفته وی، تکمیل این خط، در نهایت پیوندی طبیعی با مسیر جنوب کشور برقرار کرده و ترانزیت شمال–جنوب را تا خلیج‌فارس و دریای عمان امتداد می‌دهد.
منافع استراتژیک برای هند و روسیه؛ توسعه تجارت با قفقاز
این کارشناس با اشاره به ابعاد بین‌المللی پروژه، عنوان کرد که تکمیل این خط، جایگاه ایران را به‌عنوان «پل زمینی بین هند و روسیه» تثبیت می‌کند. هند به‌عنوان یکی از ذی‌نفعان اصلی، به دنبال مسیر زمینی امن‌تر برای دسترسی به روسیه است. از سوی دیگر، روسیه که در پی تحریم‌های غرب مسیرهای جایگزین را از دست داده، نیازمند فعال‌سازی سریع این مسیر ریلی مشترک با ایران و آذربایجان است.همچنین، جمهوری آذربایجان با توسعه بندر آلات، در حال تبدیل شدن به مرکز ترانزیت میان آسیای مرکزی، قفقاز و اروپا است و خط رشت–آستارا عملاً این بندر را به شبکه ریلی ایران و بنادر جنوبی کشور متصل می‌کند.
پیش‌بینی جابه‌جایی ۲۰ میلیون تُن بار و «دیپلماسی زیرساختی»
بر اساس تحلیل‌های ارائه شده، این اتصال ریلی پتانسیل جابه‌جایی سالانه تا ۲۰ میلیون تن بار ترانزیتی را دارد که سهم قابل‌توجهی از آن می‌تواند از طریق مزایای تعرفه‌ای مناطق آزاد ایران عبور کند.در پایان، ابراهیمی کاوری به بُعد راهبردی تکمیل این پروژه اشاره کرد و گفت: «این پروژه پیامی راهبردی به همسایگان دارد؛ ایران در حال بازگشت به جایگاه تاریخی خود به‌عنوان چهارراه تجارت شرق و غرب است. همکاری ایران و آذربایجان در این زمینه می‌تواند الگوی تازه‌ای از «دیپلماسی زیرساختی» باشد؛ دیپلماسی‌ای که در آن ریل و بندر جایگزین ابزارهای قدیمی رقابت می‌شوند و قدرت ژئو اقتصادی ایران را در نظم جدید منطقه‌ای تثبیت خواهد کرد.»
