خطوط ریلی
هاب ترانزیت اوراسیا
سرعت‌گیرهای تبدیل ایران به هاب ترانزیت اوراسیا
ایران با دارا بودن موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز در تلاقی شاهراه‌های تجاری و شبکه گسترده ریلی، ظرفیت تبدیل شدن به هاب ترانزیتی اوراسیا را دارد؛ اما نبود برنامه جامع، بهره‌وری پایین خطوط ریلی و مشکلات مرزی باعث شده این فرصت استراتژیک هنوز به‌طور کامل محقق نشود.
به گزارش "گسترش تولید و تجارت" ایران در دهه‌های اخیر همواره به عنوان یکی از مسیرهای اصلی اتصال شرق و غرب مطرح بوده است. جایگاه ژئوپلیتیکی کشور و وجود بیش از ۱۵ هزار کیلومتر خطوط ریلی، شرایطی کم‌نظیر برای ایفای نقش محوری در ترانزیت منطقه‌ای فراهم کرده است.
کارشناسان معتقدند تحقق این هدف نیازمند اصلاحات مدیریتی و تدوین یک برنامه جامع حمل‌ونقل است
ظرفیت‌های فعلی بدون مدیریت هوشمند و هم‌افزایی دستگاه‌ها به بار واقعی اقتصادی تبدیل نخواهند شد.در همین راستا، حضور ایران در جشنواره بین‌المللی «ترانزیل و ریل» در شنژن چین، فرصتی برای معرفی توانمندی‌های فرهنگی، عمرانی و حمل‌ونقلی کشور فراهم کرد.
هیئت ایرانی با برپایی غرفه ملی و برگزاری نشست‌های تخصصی توانست توجه فعالان بین‌المللی را جلب کند
اما کارشناسان تاکید می‌کنند این حضور تنها زمانی اثرگذار خواهد بود که پشتوانه‌ای از برنامه‌ریزی دقیق داخلی وجود داشته باشد و اهداف ترانزیتی ایران در کل و به صورت کشور به کشور و مسیر به مسیر مشخص باشد.
فقدان یک نقشه راه مشخص موجب می شود فرصت‌های مشابه در بسیاری مواقع از دست برود
کریم نائینی، کارشناس حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت گفت: که شرکت در اجلاس‌ها و رویدادهای بین‌المللی فرصتی ارزشمند برای تبادل تجربه و جلب همکاری‌های خارجی است، اما زمانی نتیجه‌بخش خواهد بود که کشور برنامه‌ای جامع و منسجم در حوزه ترانزیت داشته باشد. در غیر این صورت، تفاهم‌نامه‌ها و مذاکرات صرفاً به توافق‌های پراکنده و بی‌ثمر ختم می‌شود.به گفته وی، نمونه‌ای از این همکاری‌ها در تفاهم‌نامه اخیر ایران با ازبکستان و ترکمنستان برای ایجاد گمرک واحد و ارائه تخفیف‌های ترانزیتی دیده شد که می‌تواند مسیر روان‌تری برای تجارت منطقه‌ای فراهم کند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های ترانزیت ایران، بهره‌وری پایین خطوط ریلی است
در حالی‌که زیرساخت‌های ریلی کشور گستردگی قابل توجهی دارند، سرعت حرکت قطارها به‌قدری پایین است که فعالان اقتصادی آن را با «حرکت شتر» مقایسه می‌کنند. طبق گزارش‌ها، انتقال بار از سرخس به بندرعباس گاها بین ۳۰ تا ۴۵ روز به طول می‌انجامد (کامیون 3 تا 5 روز طول می‌کشد)؛ مسئله‌ای که جذابیت مسیر ایران را برای بازرگانان به شدت کاهش می‌دهد.علاوه بر این، تعدد دستگاه‌های دخیل در فرآیند ترانزیت، روند عبور کالا از مرزها را به گلوگاهی پرهزینه و زمان‌بر تبدیل کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حالی‌که سیر فیزیکی بار تنها چهار تا پنج روز زمان می‌برد، فرایندهای گمرکی و اداری می‌تواند بین هفت تا ۲۰ روز طول بکشد.
این اتلاف زمان و هزینه، رقابت‌پذیری مسیر ایران را در برابر کریدورهای رقیب کاهش داده است
کارشناسان بر این باورند که سه عامل هزینه، زمان و قابلیت اطمینان مهم‌ترین معیارهای انتخاب مسیر توسط بازرگانان بین‌المللی است. ایران در بخش هزینه به دلیل شرایط سوخت و سیاست‌های داخلی مزیت نسبی دارد، اما در حوزه زمان و اعتمادپذیری همچنان با مشکلات جدی مواجه است.
کارشناس ترانزیت مهدی باقری عنوان کرد که «اگر قرار است ایران به هاب ترانزیتی اوراسیا تبدیل شود، باید ابتدا مشکلات مدیریتی داخل کشور رفع شود
بدون برنامه جامع، هیچ اجلاس یا جشنواره‌ای نمی‌تواند موقعیت ایران را در معادلات جهانی ترانزیت تثبیت کند.»این حرف بدان معناست که به جای واکنش در برابر تحولات جهانی، باید نقش اثرگذار داشته باشیم، بدین صورت که در معادلات ترانزیتی اوراسیا صاحب نظر و تصمیم باشیم.
اصلاحات مدیریتی، تسهیل فرایندهای مرزی و افزایش بهره‌وری خطوط ریلی در دستور کار قرار گیرد
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران و تقاطع مسیرهای شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب، آینده ترانزیت کشور روشن است؛ تنها در این صورت است که ظرفیت‌های بالقوه ایران به مزیت‌های بالفعل اقتصادی و ژئوپلیتیکی تبدیل خواهد شد.گفتنی است براساس بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس، استعدادهای ترانزیتی ایران ۸۰ میلیون تن در سال است که در صورت فعال‌سازی می‌تواند درآمد سالیانه بیش از ۸ میلیارد دلاری را عاید کشورمان کند.کارشناسان معتقدند ترانزیت (عبور) کالا منافعی اعم از «درآمد ارزی سرشار»، «ایجاد جایگاه راهبردی در سطح بین‌الملل»، «گره خوردن منافع مشترک با کشورهای ذینفع و قدرت‌های اقتصادی و سیاسی»، «خنثی‌کنندگی تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه»، «توسعه اقتصادی و فرهنگی و افزایش مراودات مالی به واسطه وجود منافع بازرگانان کشورهای دیگر» و مهم‌تر از آن «تنظیم منافع مردم-دولت» را به همراه دارد.
منبع: فارس
منبع: فارس
مطالب مرتبط
