به گزارش "گسترش تولید و تجارت" به نقل از ایسنا، نرخ تورم یکی از مباحثی است که ارتباط مستقیم با اقتصاد و معیشت سطح جامعه دارد و مفهومی آشنا برای عموم مردم است. لیکن برخی از کاربران به دلیل عدم اطلاع از روش‌های محاسبه آن ممکن است تعابیر و برداشت‌های مختلفی از آن داشته باشند و در تفسیر آن دچار خطا شوند.

وحید طیفوری با اشاره به نقش معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها در تولید آمار و اطلاعات شاخص قیمت و تورم، اظهار کرد: اجرای طرح قیمت آمارگیری از کالاها و خدمات مورد مصرف خانوارهای شهری و روستایی یکی از مهم‌ترین طرح های مرکز آمار ایران است که با همکاری معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها‌ در مناطق شهری و روستایی با مراجعه به واحدهای عرضه کالا و خدمات مصرفی خانوارها و قیمت‌گیری کالاهای منتخب اجرا می‌گردد.

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان افزود: در این خصوص معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها‌ به ‌عنوان بازوان اجرایی مرکز آمار ایران براساس شرح وظایف اقدام به تولید آمار و اطلاعات استانی بر اساس استانداردها، تعاریف علمی و فنی و دستورالعمل‌های ابلاغی می‌نمایند. در این راستا کلیه آمارهای اعلام ‌شده از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان نظیر نرخ تورم، نرخ بیکاری و سایر آمارهای رسمی پس از تایید و انتشار توسط مرکز آمار ایران می‌باشد لذا به همه کاربران نیز توصیه می‌گردد در ارائه و یا استفاده از آمار، به دلیل پشتوانه علمی، فنی و قانونی، لزوما از آمارهای رسمی و به‌ ویژه آمارهای رسمی منتشر شده مرکز آمار ایران که براساس قانون، مرجع رسمی تولید آمار در کشور است، استفاده نمایند.

وی با اشاره به چگونگی محاسبه شاخص‌های اصلی تورم در بخش‌های مختلف، گفت: به ‌طور کلی مراحل قیمت در چرخه اقتصاد در سه بخش «تولید»، «توزیع» و «مصرف» تفکیک می‌شود. آن بخش که به‌ صورت روزمره در افکار عمومی بیشتر آشناست و مورد استفاده قرار می‌گیرد، تورم یا تغییرات قیمت در بخش «مصرف» بوده و از طریق محاسبه شاخص قیمت مصرف ‌کننده، به دست می‌آید و میزان تغییرات آن نسبت به دوره‌های خاص میزان تورم مصرف ‌کننده یا همان تورم کل(شهری و روستایی) را نشان می‌دهد.

این مقام مسئول ادامه داد: برای تعیین میزان تورم در بخش «تولیدکننده» شاخص قيمت توليدکننده در بخش‌های صنعت، معدن، انرژی، خدمات و کشاورزی محاسبه و ارایه می‌شود. در مرحله «توزیع» نیز از شاخص قيمت عمده‌فروشی، شاخص قيمت صادرات و شاخص قيمت واردات برای بررسی میزان تغییرات قیمتی این بخش استفاده می گردد.

طیفوری، با بیان اینکه نرخ تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است، تصریح کرد: کاربردهای اساسی و متنوع این شاخص در برآورد قدرت خرید پول کشور، اندازه‌گیری روند درآمد و هزینه واقعی خانوارها، تعدیل مزد و حقوق و محاسبه حساب‌های ملی، اهمیت و جایگاه شاخص مزبور را در بررسی و برنامه‌ریزی اقتصادی نشان می‌دهد.

وی اضافه کرد: نرخ تورم براساس درصد تغییرات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارها محاسبه می‌شود. به ‌طور کلی شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارها یگانه ملاک سنجش تغییرات بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارها و تعیین نرخ تورم در اقتصاد است که اقلام کالاها و خدمات منتخب آن بر اساس سبد کالاهایی است که بیشترین مصرف را در عموم خانوارها(سبد کالاهای پایه) دارد. به این طریق رابطه منطقی بین کالاهای مورد مصرف عموم خانوارها و اقلامی که جهت تعیین تورم قیمت‌گیری می‌شود برقرار می‌گردد.

معاون سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان، با اشاره به چگونگی تعیین اقلام کالاها و خدمات سبد کالای عمومی خانوارها، یادآور شد: براساس استانداردهای جهانی، برای جمع‌آوری اطلاعات پایه و محاسبه شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارها تعیین یک سبد کالای پایه ضروری است. این سبد پایه به دلایل فنی نظیر تغییر ماهیت کالاها، حذف یک کالا از مصرف عموم خانوارها و سایر دلایل فنی هرچند سال یک‌ بار متناسب با تغییر سال پایه موردبازنگری قرار می‌گیرد. تعیین سبد پایه در واقع برای تعیین قیمت‌گیری از کالاهایی است که اکثریت مردم از آن استفاده می‌کنند. بنابراین به دلایل کاملا علمی ممکن است بسیاری از کالاهایی که در خانوارهای اندکی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در سبد عمومی خانوارها قرار نگرفته و در محاسبه نرخ تورم در نظر گرفته نشود.

وی افزود: براساس آخرین ویرایش طرح فنی در سال 1397، براساس سال پایه معادل 1395 برای محاسبه شاخص قیمت و نرخ تورم کشور و استان‌ها، در مجموع‌ حدود 450 قلم از سبد کالاها و خدمات مورد مصرف خانوار‌ها(به ‌طور عمده کالاها و خدماتی عمومی، روزمره و پرمصرف مورد استفاده اکثریت خانوارها)، هرماه از طریق مراجعه به واحدهای ارایه این کالاها و خدمات قیمت گیری شده و مورد بررسی‌ قرار می‌گیرد.

این مقام مسئول، با بیان اینکه شاخص قیمت، تغييرات قيمت سبد مشخصی از کالا و خدمات مورد مصرف خانوار را نسبت به زمان مرجع یا سال پایه نشان می‌دهد و منابع اطلاعات آن کارگاه‌های خرده‌فروشی هستند، عنوان کرد: این شاخص جهت محاسبه تورم مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای محاسبه شاخص با توجه به فرمول لاسپيرز تعدیل ‌یافته تغییرات متوسط قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارها در هر زمان نسبت به زمان پایه سنجیده می‌شود.

طیفوری خاطرنشان کرد: برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز که همان قیمت کالا و خدمات سبد مصرفی خانوارها است از طریق مراجعه مستقیم هرماه(در روزهای تعیین ‌شده) یا فصل(برای تعدادی از کالاهای خاص) آمارگیران با مراجعه واحدهای خرده‌فروشی(نظیر فروشگاه‌های مواد غذایی، پوشاک، قصابی‌ها، واحدهای ارائه خدمات آرایشی و پیرایشی، درمانی و فروشگاه‌های فروش لوازم‌خانگی و سایر موارد) نسبت به اخذ قیمت عملیاتی کالاهای(منظور از قیمت عملیاتی قیمتی است که کالا یا خدمت به آن قیمت به مصرف ‌کننده عرضه ‌شده است) مورد نظر اقدام می‌نمایند.

وی تورم ماه جاری نسبت به ماه قبل، تورم ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل و نرخ تورم ناشی از شاخص تغییرات در دوازده ماه منتهی به ‌‌ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل را انواع روش‌های محاسبه نرخ تورم دانست و گفت: معمولا در علم اقتصاد محاسبه نرخ تورم متوسط 12 ماه از اولویت برخوردار بوده و به دلیل اینکه چون دو روش نخست یک مقطع زمانی خاص و کوتاه در حد یک ماه را می‌بینند لذا امکان تعمیم آن به یک سال وجود ندارد. بنابراین بهترین روش(مورد توافق اکثر اقتصاددانان) تعیین نرخ تورم است که بتواند تصویر دقیقی از نرخ تورم در یک دوره 12 ماهه(سالانه) را بیان کند، روش «نرخ تورم حاصل از تغییرات شاخص در دوازده ماه منتهی به ‌‌ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل» است. البته در انتشارات مرکز آمار ایران هر سه روش نرخ تورم جهت استفاده برنامه‌ریزان و تصمیم گیران و پژوهشگران محاسبه می‌شود. لیکن منظور از نرخ تورم کل، نرخ تورم تغییرات شاخص قیمت مصرف‌ کننده در 12 ماهه منتهی به ماه مورد نظر نسبت به دوره مشابه قبل است.

معاون سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان، با بیان اینکه ممکن است نرخ تورم با احساس یا برداشت بخشی از جامعه مطابقت نداشته باشد، تصریح کرد: علیرغم اینکه نرخ تورم، مفهومی آشنا برای عموم مردم است؛ لیکن برخی از کاربران به دلیل عدم اطلاع از روش‌های محاسبه آن ممکن است تعابیر و برداشت‌های مختلفی از آن داشته باشند و در تفسیر آن دچار خطا شوند. موضوع مهمی که لازم است به آن توجه شود این است که برای محاسبه نرخ تورم یک دوره 24 ماهه مورد نظر قرار می‌گیرد. به این معنا که تورم اعلام ‌شده از روش محاسبه درصد تغییر شاخص قیمت 12 ماهه منتهی به ‌‌ماه مورد نظر نسبت به دوره مشابه قبل به دست می‌آید. بنابراین بدیهی است افزایش قیمت‌های مقطعی در یک یا چند ماه ممکن است تاثیر اندکی در متوسط 12 ماهه براساس میزان ضریب اهمیت آن کالا در سبد کالاهای مصرفی خانوارها و قیمت آن کالا در ماه‌های قبل داشته و در تورم اثر اندکی داشته باشد.

وی اضافه کرد: اگر این روند در تعداد قابل ‌توجهی از کالاها(به ‌ویژه کالاهایی که از ضریب اهمیت بالایی برخوردارند) به وجود آید اثر بیشتری در افزایش نرخ تورم خواهند داشت. در واقع نرخ تورم به ‌دست ‌آمده میزان تغییرات شاخص قیمت حدود 450 قلم کالای مورد مصرف عموم خانوارها طی 12 ماه منتهی به ماه موردنظر نسبت به دوره مشابه قبل است.

طیفوری، با بیان اینکه تفسیر صحیح آمارهای مختلف نیازمند چند نکته ضروری است، خاطرنشان کرد: باید برای تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها، از آمارهای رسمی که براساس آخرین استاندارد و اصول علمی تهیه ‌شده‌اند استفاده کنیم. همچنین در تفسیر آمارها حتما به تعاریف و مفاهیم و روش‌های محاسبه شاخص‌ها و نماگرها توجه ویژه‌ای داشته باشیم تا از هرگونه تفسیر نادرست جلوگیری به عمل آید.

وی یادآور شد: احترام به آمارهای رسمی به‌ عنوان پشتوانه سرمایه اجتماعی کشور از اهم امور است و بهتر است جهت استفاده از نظرات ارزشمند صاحب‌نظران و اندیشمندان، هرگونه نقد چرایی و چگونگی تولید آمارهای رسمی در جلسات فنی و تخصصی با حضور متخصصان امر صورت گیرد.