مصرف انرژی در ایران ۲ برابر متوسط دنیا
در ۸ ماهه اول سال جاری، شرکت‌های بزرگ فولادی کشور آمارهایی از تولید تیرآهن، میلگرد، ورق سرد و گرم و سایر محصولات ارائه کردند.
ایران با یکی از بالاترین شاخص‌های شدت مصرف انرژی در جهان مواجه است؛ بر اساس آمارها، شاخص شدت مصرف انرژی در ایران ۱.۸ برابر میانگین جهانی و ۲.۸ برابر کشورهای توسعه‌یافته است. این آمار به معنای هدررفت گسترده انرژی و ناکارآمدی در بهره‌برداری از منابع است؛ در چنین شرایطی، بهینه‌سازی مصرف انرژی به‌عنوان یک رویکرد موثر و پایدار، نه‌تنها می‌تواند از اتلاف منابع جلوگیری کند بلکه ابزاری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود بهره‌وری اقتصادی محسوب می‌شود. با این‌حال، ساختار فعلی حکمرانی انرژی و نبود سیاست‌های مشوق اقتصادی مانع از تحقق پتانسیل واقعی این حوزه شده است.وضعیت فعلی حکمرانی انرژی در ایران چالش‌های موجود در حوزه بهینه‌سازی انرژی را می‌توان در سه محور اصلی بررسی کرد.
نبود انگیزه اقتصادی کافیبراساس آمارهای منتشر شده توسط وزارت نیرو، صدور گواهی‌های صرفه‌جویی انرژی مشروط به پرداخت تعرفه محل صرفه‌جویی است. این مسئله، به‌همراه نوسانات ارزی و نبود تضمین بازگشت سرمایه، موجب کاهش انگیزه بخش خصوصی برای ورود به بازار شده است. به‌عنوان نمونه، در بخش گاز، از میان ۵ طرح تاییدشده، ۴ طرح به دلیل افزایش نرخ ارز از اجرای قرارداد منصرف شدند.
ساختار اداری پیچیدهطولانی بودن فرایند تایید و تصویب طرح‌ها یکی دیگر از موانع جدی است. ارزیابی اولیه، دریافت نظرات، تشکیل جلسات کمیسیون صرفه‌جویی و سایر فرآیندها به زمان زیادی نیاز دارد و این مسئله موجب کاهش رغبت سرمایه‌گذاران می‌شود.
نبود تضمین‌های اجرایی فقدان تضمین در صدور گواهی‌های صرفه‌جویی و تحویل حامل‌های انرژی معادل، یکی از نگرانی‌های اصلی سرمایه‌گذاران است. به دلیل ناترازی انرژی، ناشران انرژی معمولا در تحویل حامل صرفه‌جویی شده تاخیر می‌کنند که این امر باعث کاهش اعتماد به بازار می‌شود.
عملکرد بازار تا سال ۱۴۰۲مجموع طرح‌های ارائه‌شده در حوزه برق، ۳۲ طرح بوده که از این میان تنها یک طرح در مرحله انعقاد قرارداد قرار دارد؛ مجموع طرح‌های ارائه‌شده در حوزه گاز هم ۲۱ طرح بوده که تنها یک طرح در مرحله عقد قرارداد سه‌جانبه قرار گرفته است.این آمار نشان‌دهنده ضعف ساختاری در اجرای آیین‌نامه و نبود مشوق‌های کافی برای جذب سرمایه‌گذاران است.
برای اصلاح حکمرانی و افزایش کارایی چه باید کرد؟ایجاد تضمین‌های قانونی و مالی: اجرای هرچه سریع‌تر قانون هفتم توسعه مبنی بر تاسیس «حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی» برای تضمین بازپرداخت سرمایه‌گذاران و خرید گواهی‌های صرفه‌جویی .توسعه زیرساخت‌های نظارتی و اداری: زمان مورد نیاز برای ارزیابی و تصویب طرح‌ها و یکپارچه‌سازی فرآیندها از طریق ایجاد نهادهای متمرک کاهش داد.تسهیل استفاده از انرژی صرفه‌جویی‌شده: تخصیص انرژی صرفه‌جویی‌شده به صنایع با ارزش افزوده بالا نظیر استخراج رمزارزها، با رعایت چارچوب‌های زیست‌محیطی.ایجاد مشوق‌های اقتصادی: ارائه معافیت‌های مالیاتی و امکان تهاتر گواهی‌های صرفه‌جویی با بدهی‌های مالیاتی یا قبوض انرژی.ارتقای آگاهی عمومی: اجرای برنامه‌های آموزشی برای افزایش مشارکت مردم در طرح‌های بهینه‌سازی.استفاده از روش های نوین برای ایجاد انگیزه : روش هایی نظیر استخراج رمزارزها، به‌عنوان یکی از روش‌های نوین برای بهره‌گیری از انرژی صرفه‌جویی‌شده، می‌تواند نقش مهمی در جلب مشارکت بخش خصوصی ایفا کند. این فرآیند امکان استفاده از انرژی مازاد یا صرفه‌جویی‌شده برای تولید ارز دیجیتال با ارزش افزوده بالا را فراهم می‌کند اما تحقق این پتانسیل نیازمند چارچوب‌های قانونی شفاف و تسهیل دسترسی به انرژی صرفه‌جویی‌شده برای استخراج‌کنندگان رمزارز است.
رئیس گروه آب و انرژی سازمان ملی بهره‌وری ایران، حمیدرضا فتحی دراین باره معتقد است، بهینه‌سازی مصرف انرژی، راهبردی ضروری برای مقابله با بحران ناترازی انرژی در ایران است. وی افزود، با ایجاد سازوکارهای شفاف، تضمین بازگشت سرمایه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نوین مانند استخراج رمزارزها، می‌توان ضمن افزایش بهره‌وری، زمینه‌ساز توسعه پایدار و کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی شد. این اقدامات نیازمند هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی است.
منبع: فارس
مطالب مرتبط
