به گزارش گسترش تولید و تجارت، مشکل فرسودگی بافت شهری یکی از معضلات جدی و غیرقابل‌اجتناب در برنامه‌ریزی شهری است. بافت‌های فرسوده شهری، مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متنوعی دارند. این محلات و بافت‌ها از یک سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری هستند و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی هستند. درحال حاضر بخش قابل‌توجهی از جمعیت کشور ساکنین این بافت‌ها هستند و گفته می‌شود تا حدود ۳۰ درصد ساکنان شهرهای کشور در بافت‌های ناکارآمد زندگی می‌کنند. بافت‌های ناکارآمد به مناطقی اطلاق می‌شود که عملا امکان سکونت و زندگی در آن‌ها فراهم نیست.

تاکید برنامه ششم به نوسازی سالانه ۲۷۰ محله

در بند «الف» ماده (۵۹) قانون برنامه ششم توسعه تصریح شده است که وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور و شهرداری‌ها مکلفند نسبت به احیا، بهسازی، نوسازی، مقاوم سازی و بازآفرینی سالانه ۲۷۰ محله از بافت‌های ناکارآمد میانی، تاریخی و سکونت گاه های غیررسمی اقدام کنند. در همین راستا، بهمن ماه ۹۶ بود که رئیس جمهور در مراسمی در وزارت راه و شهرسازی، دستور اجرای برنامه ملی بازآفرینی شهری را صادر کرد. رئیس جمهور در صحبت‌های پیرامون اهمیت نوسازی سالانه ۲۷۰ محله اظهار داشت: «برنامه جامع دولت برای بافت­های فرسوده، اشتغالزایی قابل توجهی را به همراه خواهد داشت».

چرایی عدم تحقق هدف‌گذاری‌های دولت در احیاء بافت‌های فرسوده

علی رغم وجود صراحت‌های قانونی در زمینه نوسازی بافت‌های فرسوده، متاسفانه شاهد عدم تحقق هدف‌گذاری‌ها در این بخش هستیم.  نتیجه سهل‌انگاری مذکور وجود ۸ میلیون واحد مسکونی فرسوده در کشور است. درحال حاضر در مسئله بافت‌های فرسوده، ۳۲ دستگاه اجرایی در کشور مسئولیت دارند. دستگاه‌های که در ناهماهنگی و موازی کاری آشکار به سر می‌برند. سیاست‌های اجرایی مختلفی ازجمله ( دفاتر تسهیل گری در زمینه نوسازی بافت فرسوده و ….) برای احیای بافت‌های فرسوده شهری در سال‌های گذشته بکار گرفته شده است. اما در این بین گزارش‌ها و مستندات از ناکارامدی مدل‌های اجرایی قبلی حکایت دارند. بسیاری از کارشناسان دلایلی ازجمله شیوه‌های اجرایی ناکارامد و اعتبارات تخصیص داده شده ناقص را برای عدم موفقیت پروژه‌های احیای بافت‌های فرسوده ذکر کرده‌اند.

طرح کلید به کلید راهکار احیای بافت‌های فرسوده کشور

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان طرح کلید به کلید ازجمله طرح‌های موفق برای احیای بافت‌های فرسوده شهری است. در مدل مذکور محله بصورت کامل در اختیار بخش خصوصی که در قالب شرکت‌های توسعه‌گر فعالیت می‌کنند، قرار می‌گیرد و این شرکت‌ها با مشارکت مردم و بخش دولتی اقدام به نوسازی بافت فرسوده بصورت کامل می‌کند. در این مدل تمام خدمات و سرانه‌های مورد نیاز تامین می‌شود و ارزش افزوده حاصل از آن هم در اختیار مردم قرار می‌گیرد. در همین راستا، ایرج رهبر، نایب رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران گفت: «طرح کلید به کلید در چند سال اخیر در برخی از محلات تهران انجام شد اما به دلیل عدم حمایت دولت در سال‌های گذشته این طرح نیمه کاره رها شد. بنابراین در طرح بازآفرینی شهری با اجرای دقیق و برنامه ریزی شده طرح کلید به کلید می‌توان بافت‌های فرسوده را نوسازی کرد».

بافت‌های فرسوده فرصتی برای تولید ارزان مسکن

بافت‌های فرسوده شهری علی‌رغم کالبد فرسوده خود به دلیل برخورداری از زیرساخت‌های شهری نظیر ( شبکه آب و فاضلاب، برق، گاز، راه، سطوح صاف و …) که ۲۵ درصد از هزینه‌های تمام شده احداث یک شهر را تشکیل می‌دهند و همچنین نزدیکی به مراکز تجاری و اقتصادی شهرهای اصلی فرصت مناسبی برای تولید ارزان مسکن هستند. مجموعه عمليات لازم براي مهيا نمودن زمين جهت احداث یک شهر و تاسيسات لازم در آن بعضا جرء دشوارترین مراحل شهرسازی به شار می‌رود. تجربه ساخت و سازهای مسکونی انبوه در گذشته در خارج از شهرها نشان می‌دهد، قیمت تمام شده این نوع ساخت و ساز به دلیل فراهم نبودن امکانات روبنایی و خدمات زیربنایی در خارج از محدوده شهرها، به مراتب بیشتر از نوسازی محدوده فرسوده درون شهرها خواهد بود.

منبع : عیار آنلاین