عدم توانایی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی، کم توجهی در جذب بودجه مصوب و خط اعتباری وزارت جهاد کشاورزی، اجرایی نکردن الگوی کشت و عدم حمایت جدی از کشاورزی، بی‌تفاوتی نسبت به کمیسیون تخصصی، عدم استفاده از مدیران باسابقه در سازمان های تخصصی وکمبود سرمایه‌گذاری زیرساختی و تولیدماشین‌آلات مدرن کشاورزی از جمله دلایلی است که برای استیضاح وزیر جهاد کشاورزی عنوان می شود.

عدم توجه به صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی و بلی توجهی به مراکز استراتژی و زیرساخت های کشاورزی همچون مرغ لاین، اصلاح نژادهای دامی بومی،گیاهی کشور و واردات بی‌رویه بذرهای خارجی از دیگر محورهای استیضاح وزیر جهاد کشاورزی است.

استیضاح وزیر جهاد کشاورزی در حالی در دستور کار جلسه علنی مجلس شورای اسلامی قرار گرفته که این وزارتخانه در پنج سال گذشته اقدامات فراوانی در زمینه توسعه بخش کشاورزی انجام داده و توانسته در برخی زمینه ها رشد چشمگیری داشته باشد.

** افزایش تولید محصولات کشاورزی و خرید تضمینی
در حالی که پیش از روی کار آمدن دولت یازدهم، تولید محصول کشاورزی در ایران، 97 میلیون تن بود با اقدامات وزارت جهاد کشاورزی، این میزان در پایان سال 95 با رشدی معادل 21 درصد به 118 میلیون تن افزایش یافته است.

راهبرد جهاد کشاورزی برای اولویت بخشی به کشت محصولات استراتژیک موجب شد در این دوره زمانی، ایران جشن خودکفایی گندم را پس از 12 سال برگزار کند. افزایش تولید گندم در این دوره زمانی موجب شد تا میزان خرید آن نیز روند صعودی داشته باشد. براساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی تنها در سال 1395 مبلغ 12 هزار میلیارد و 500 میلیون تومان برای خرید تضمینی گندم پرداخت شد.

این رقم سه برابر مبلغ پرداخت شده در سال 1392 برآورد شده است. به عبارتی خرید تضمینی گندم از 8.4 میلیون تن در سال 92 به 11.3 میلیون تن در سال 1395 افزایش یافت؛ نتیجه این افزایش، ایجاد ذخایر راهبردی گندم از حدود 1.7میلیون تن در ابتدای دوره سال 92 به بیش از 8.5 میلیون تن در سال 1396 می‏باشد.

دیگر محصول مهمی در که در پنج سال گذشته تولید آن در کشور رشد چشمگیری داشته، شکر است؛ در این زمینه تولید شکر از 1.1 میلیون تن در سال 1392 به 9.1 میلیون تن در سال 1396 افزایش یافته است. در این برهه از زمان بهرورری آب از 200 گرم شکر به ازای مصرف یک مترمکعب آب به 600 گرم شکر در هر مترمکعب افزایش یافته است.

با توجه به نیاز مصرف کل کشور به 2.2 میلیون تن شکر، راهبرد این است که کشور در زمینه تولید این محصول در چند سال آینده خودکفا شود.

خرید تضمینی چغندرقند از 3.4 میلیون تن در سال 92 به حدود 7.7 میلیون تن در سال 1396 افزایش یافته که این میزان 5 برابر بیشتر از خرید سال 1392 است.

دیگر دستاورد جهاد کشاورزی در پنج سال گذشته افزایش تولید دانه های روغنی است. در حالی که تا پیش از این، کشور در زمینه واردات روغن خوراکی وابستگی شدیدی داشت، اما توسعه کشت دانه‏های روغنی با محوریت دانه کلزا در چند سال گذشته در دستور کار جهاد کشاورزی قرار گرفته و کل تولید دانه های روغنی در سال جاری به 400 هزار تن افزایش یافته است.

در این زمینه و با توجه به استقبال مناسب زارعین از کشت دانه های روغنی پیش‏بینی می‏شود تولید این دانه‏ها در سال زراعی جاری به 550 هزار تن افزایش یابد که با محقق شدن این مقدار تولید، رکورد تولید دانه‏های روغنی را در 3 دهه گذشته کشور خواهد شکست.

همچنین براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی از ابتدا تا پایان سال 1391 تعداد 6 هزار و 800 بنگاه با ظرفیت جذب بیش از 32 هزار هزارتن مواد خام کشاورزی احداث و فعالیت داشتند، لیکن در دولت یازدهم با افزایش تعداد 2 هزار 250 بنگاه با ظرفیت نزدیک به 15 هزار تن به میزان 46درصد ظرفیت قبلی به ظرفیت جذب مواد خام محصولات کشاورزی درصنایع تبدیلی و مواد غذایی کشور اضافه شده است.

** توسعه آبزی پروری و تولید ماهی در قفس
یکی از دستاوردهای وزارت جهاد کشاورزی در کشور افزایش 200 هزار تنی آبزیان است. در حالی که در سال 1392 خورشیدی تولید سالانه انواع آبزیان کمتر از 900 هزار تن بود این میزان در پایان سال 1395 به یک میلیون و 50 هزار تن رسید. کارشناسان مدعی هستند که توجه به اجرایی کردن طرح ماهی در قفس یکی از دلایل این افزایش است.

پرورش ماهی در قفس که در سال 1384 شروع شد اما حدود یک دهه دچار وقفه شد در سال 1392 این موضوع در دستور کار دولت تدبیر و امید قرار گرفت و با فراهم آوردن شرایط و امکانات و تمهیدات مورد نیاز، تاکنون 250 قفس در دریای شمال و جنوب و آب های داخلی مستقر شده و با سرمایه‏گذاری 450 میلیارد تومان و با ظرفیت 25 هزار تن تولید به بهره‏برداری رسیده است.

در این پروژه تاکنون 45 هزار نفر نیروی انسانی که عمدتاً دارای تحصیلات دانشگاهی و مجرب هستند، به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار شده‏اند.

همچنین در پنج سال گذشته تولید میگو از 12 هزار و 300 تن در سال 1392 به 30 هزار تن در پایان سال 95 رسیده است. میزان صادرات این محصول در سال جاری نسبت به مدت مشابه 100 درصد افزایش یافته و اشتغال قابل توجهی را ایجاد کرده است.

**توسعه و نوسازی ناوگان ماشینی بخش کشاورزی
براساس آمارهای اعلام شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در دولت یازدهم بیش از 35 درصد از ماشین های کشاورزی نوسازی و بازسازی، و بیش از 7 هزار دستگاه انواع تراکتور و یکصد هزار دستگاه انواع وسایل کشت به ناوگان بخش کشاورزی اضافه شده است.

زمانی می توان این اقدام دولت را دستاوردی مهم تلقی کرد که خرید انواع ماشین آلات بخش کشاورزی از برند های معتبر دنیا و بدون واسطه صورت گرفت. بی واسطه بودن خرید این اقلام موجب صرفه جویی 15 تا 20 درصدی در قیمت ها را به دنبال داشت.

** وزارت جهاد کشاورزی، برجام و کشت فرا سرزمینی
تلاش دولت یازدهم برای برطرف کردن موانع ناشی از تحریم ها در سطح بین المللی با امضای برجام به ثمر نشست. هر چند که به باور برخی منتقدان، برجام تاکنون آنچنان که باید انتظارات را در سطح بین الملل برآورده نساخته است، اما نگاهی به آمار حوزه های مختلف حکایت از آن دارد که اقدام دولت در به سرانجام رساندن برجام تاثیر فراوانی بر مبادلات بین المللی ایران داشته است.

در این دوره زمانی همچنین تراز تجاری کشور روند رو به رشدی داشت. روند رو به رشد تراز تجاری در بخش کشاورزی در حالی در دوره «محمود حجتی» 5 میلیارد دلار بهبود یافته که این کسری تراز تجاری در نخستین ماه های وزارت او حدود منفی 8.1 میلیارد دلار بود تراز تجاری ایران در بخش کشاورزی در پایان سال 1395 به منفی 3.1 میلیارد دلار رسید.

این وزارتخانه همچنین در سه سال گذشته در زمینه انتقال تکنولوژی قراردادهای مهمی با سازمان های بین المللی وابسته به حوزه کشاورزی امضا کرده است.«فائو»، «ایکاردا»، «سیمیت» و «سیرداپ» از جمله سازمان های تخصصی بین المللی و منطقه ای بودند که وزارت جهاد کشاورزی پس از برجام در راستای توسعه بخش کشاورزی و تامین مواد غذایی با آنها قراردادهای همکاری امضا کرد.

همچنین در دولت یازدهم 2پروژه بزرگ انتقال تکنولوژی با سازمان های ایکاردا و سیمیت امضا شده که در دوران تحریم حاضر به مذاکره آن نبودند. در این دولت همچنین زمینه های همکاری با کشورهای پیشرو در حوزه کشاورزی بیش از گذشته بود.

آلمان، هلند، فرانسه، اتریش، پرتغال، ایتالیا، فنلاند، نروژ، رومانی، چین، روسیه، عراق، قزاقستان، آذربایجان، قرقیزستان، ترکیه و لیتوانی از جمله کشورهایی بودند که در زمینه توسعه کشاورزی دیدارهایی در سطح وزیر با مقام های ایرانی داشتند.

در پنج سال گذشته همچنین موضوع کشت فراسرزمینی در ایران رشد چشمگیری داشته است. طی همین مدت محدود بیش از 700 هزار هکتار زمین در 10 کشور به صورت ملکی یا اجاره درازمدت 25 تا 49 ساله در اختیار سرمایه‏گذاران و بهره‏برداران ایرانی قرار گرفت.

** تدبیر در بهروری آب بخش کشاورزی
اهمیت کشت گلخانه و نقش آن در صرفه جویی آب مصرفی، موجب شد تا یکی از برنامه هایی که از سال 92 در دستور کار دولت قرار گرفت توسعه کشت گلخانه ای باشد. بنا به آمار منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی مساحت گلخانه های کشور سال 1392 بیش از هشت هزار هکتار بود؛ این آمار در سال 95 به نزدیک دوازده هزار هکتار رسید که رشدی 31 درصدی داشته است.

در این دولت همچنین کارایی کلی آب مصرفی بخش کشاورزی از 37 درصد به 42 درصد رسیده که رشد 5 درصدی را نشان می دهد.

همچنین عملیات شبک ‏های آبیاری و زهکشی، یکپارچه‏سازی و تسطیح اراضی در سطح 550 هزار هکتار از اراضی استان های خوزستان و ایلام در دست اجرا می‏باشد. فاز اول این پروژه در وسعت 300 هزار هکتار عملیات اجرایی شده که 275 هزار هکتار آن به اتمام رسیده و هم ‏اکنون 230 هزار هکتار آن زیر کشت محصولات مختلف رفته و در چرخه تولید قرار گرفته است.

بنا به اعلام مسوولان وزارت جهاد کشاورزی عملیات اجرایی 25 هزار هکتار باقی مانده از فاز اول نیز در دست اجرا می‏باشد که حداکثر تا شش ماه دیگر تحویل کشاورزان خواهد شد.

عملیات تامین و انتقال آب و احداث شبکه های آبیاری در استان سیستان و بلوچستان در سطح 46 هزار هکتار از دیگر پروژه های در دست اقدام وزارت جهاد کشاورزی است. این پروژه در سطح 5 شهرستان و 16 ناحیه عمرانی با پیشرفت فیزیکی 60 درصد در دست اقدام است.

جمع بندی دستاوردهای وزارت جهاد کشاورزی در پنج سال گذشته نشان می دهد که این وزارتخانه نقش مهمی در تامین امنیت غذایی و بهره وری مصرف آب داشته است. امنیت غذایی و خودکفایی کشور در برخی محصولات استراتژیکی، در پایان پنج سال در حالی به خودکفایی نزدیک شده که در سال 1392 برخی مسولان میزان ذخیره محصولی استراتژیکی مانند گندم را تنها برای سه روز کافی دانستند.