به گزارش گسترش تولید و تجارت ، پژوهش از مهم‌ترین ابزارهای پیشرفت در صنایع مختلف است. با این وجود، تحقیق و پژوهش را باید حلقه گمشده‌ای در بسیاری از صنایع کشور دانست. گویی آنطور که باید اهمیت این بخش مورد توجه سیاست‌گذاران قرار نگرفته و درنتیجه بودجه و امکانات کافی نیز به این بخش اختصاص نمی‌یابد.

برای بررسی اهمیت و اثرگذاری تحقیق و توسعه در پیشرفت صنایع‌معدنی با محمد حیدرزاده یکی از فعالان صنعت سرب و روی گفت‌وگو کرده‌ایم. حیدرزاده در گفت‌وگو با صمت تحقیق و توسعه را موتور پیشران صنایع دانست و بر توسعه این دست فعالیت‌ها در مجموعه‌های مختلف تاکید کرد.

اهمیت تحقیق و پژوهش را در پیشرفت صنایع چطور ارزیابی می‌کنید؟

تحقیق و پژوهش از ارکان اصلی توسعه یک مجموعه محسوب می‌شود و موتوری پیشران برای صنایع است. بر همین اساس تحقیق و توسعه به‌ویژه در حوزه صنایع از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چنانچه مدیریت یک مجموعه به‌دنبال آن باشد تا گامی رو به جلو بردارد و تغییراتی را در فعالیت‌های خود ایجاد کند، به‌گونه‌ای که سود مجموعه افزایش یابد یا نفوذ آن شرکت در بازار بیشتر شود، باید از واحد تحقیق و توسعه یا R&D کمک بگیرد. در همین حال، موضوعاتی مانند ارتقای بهره‌وری یا افزایش تولید در دستور کار فعالیت‌های این واحد قرار دهد.

واحد تحقیق و توسعه نیز با توجه به موضوعی که به آن ارجاع داده شده، فعالیت خود را آغاز می‌کند. در این بین از فعالیت‌های انجام‌شده در سایر شرکت‌های مشابه یا رقیب یا تحقیقات منتشر شده ازسوی سایر کشورها بهره می‌گیرد. در همین حال، جلساتی را در سازمان برگزار می‌کنند و اقدامات خلاقانه‌ای را در این‌باره ترتیب می‌دهند تا راهکار مناسبی برای مسئله مطرح‌شده کشف شود. اهمیت تحقیق و توسعه به قدری جدی است که سهم واحد تحقیق و توسعه در ممیزی واحدها باید به‌عنوان یکی از شاخصه‌های ارزیابی مدیریت مورد توجه قرار گیرد. این شاخص حکایت از اهمیت قائل شدن آن واحد به تحقیق و توسعه دارد.

تحقیق و توسعه در صنایع ما از چه درجه اهمیتی برخوردار است؟

متاسفانه تحقیق و پژوهش آنطور که باید در صنایع کوچک مورد توجه نیست تا جایی که بسیاری از صنایع کوچک حتی واحدی مجزا برای تحقیق و توسعه ندارند. این بخش در صنایع متوسط و بزرگ کشور نیز آنقدرها پویا عمل نمی‌کند. شاید به این علت که مدیران‌عامل و مدیران ارشد مجموعه‌ها با مکانیسم فعال‌سازی واحد تحقیق و توسعه آشنایی ندارند و از اهمیت و اثربخشی آن آگاه نیستند و حتی فعالیت‌های تحقیق و توسعه را نمادین می‌دانند. در این میان، واحد تحقیق و توسعه در برخی سازمان‌های دولتی به‌اجبار شکل گرفته و آنقدرها برای تحقق اهداف خود گام بر نمی‌دارد که گویی ایجاد آن تنها رفع تکلیف است.

این کمبود درحالی است که از مدیران ارشد انتظار می‌رود به‌طور پیوسته مسائل و مشکلات را به بخش تحقیق و توسعه ارجاع دهند. یعنی از این واحد انتظار می‌رود مانند یک کمیته راهکاریابی یا حل مسئله عمل کند و مشکلاتی مانند پایین بودن کیفیت تولید، برگشتی‌های قابل‌توجه محصول، خرابی در بخش فنی و... را به این بخش اطلاع دهند و منتظر راه‌حلی برای رفع این چالش‌ها باشند.

تحقیق و توسعه در چه مجموعه‌هایی بیشتر مورد توجه است؟

مجموعه‌هایی که فعالیت‌های پژوهشی در آنها جدی گرفته می‌شود، تشکیلاتی مجزا با مدیریتی مستقل به این بخش اختصاص داده‌اند. اما در موارد متعددی شاهدیم که برخی شرکت‌ها واحد تحقیق و توسعه دارند اما مدیریتی جداگانه این بخش را تحت‌نظر ندارد. به‌عنوان مثال، مدیر کنترل کیفیت یا مدیر تولید ضمن حفظ سمت، مدیریت واحد تحقیق و توسعه را نیز بر عهده می‌گیرد. طبیعی است که خروجی چنین فعالیتی آنقدرها هم مثبت نیست. یعنی اغلب شرکت‌ها اهتمام جدی برای ایجاد و تقویت بخش تحقیق و توسعه ندارند. واحد تحقیق و توسعه باید مرکز هزینه مستقلی داشته باشد، بودجه جداگانه‌ای به آن اختصاص یابد و مدیر یا مسئول مستقل داشته باشد تا بتوان به کسب نتیجه مطلوب از عملکرد آن امیدوار بود.

فرآیند تحقیق و توسعه از کجا آغاز می‌شود و چگونه در رفع چالش‌های صنایع موثر خواهد بود؟

تحقیق و توسعه از تعریف مسئله و به‌دنبال آن مطرح شدن سوال آغاز می‌شود. به‌عنوان مثال، شرکتی با مسئله‌ای مانند خرابی تجهیزات، مرجوعی قابل‌توجه محصولات، افزایش قابل‌توجه هزینه‌های تولید و... روبه‌رو می‌شود. بدین‌ترتیب مسئله تعریف و رفع آنها به بخش تحقیق و توسعه سپرده می‌شود. در واحد تحقیق و توسعه ابتدا مرحله تحقیقات کاغذی مورد توجه قرار دارد. بدین‌معنی که نحوه برخورد شرکت‌های مطرح جهان با آن مسئله شناسایی، مقالات، پایان‌نامه‌ها و.... مطالعه و گزارشی تهیه می‌شود. در ادامه راهکارهایی برای رفع چالش یادشده مطرح و سپس بهترین راهکار برای رفع مشکل مورد بحث انتخاب می‌شود.

آزمایش کردن آن راهکار در مقیاس آزمایشگاهی در مرحله بعد قرار دارد. در ادامه پس از آنکه نتایج آزمایشات مثبت اعلام شد و محاسبات فنی و اقتصادی نیز با نتایج مثبتی همراه بود و توجیه‌پذیری یک روش جدید را اثبات کرد در خط تولید پیاده‌سازی می‌شود. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که مانند بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش سودآوری و... از مهم‌ترین مسائلی هستند که به بخش تحقیق و توسعه ارجاع داده می‌شوند. بدون تردید فعالیت این واحد نقش بسزایی در بهبود پارامترهای یادشده خواهد داشت.

منبع : روزنامه صمت