گشایش در قوانین ارزی؛ گامی بلند برای رونق تولید و تجارت

 تسهیل واردات و سرمایه‌گذاری خارجی؛ بدون مانع، با شفافیت

در نشست سه ساعته رئیس کل بانک مرکزی با مجمع کارآفرینان کشور، مهمترین مشکلات پیش روی فعالان اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت. پرفسور فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، با تاکید بر لزوم تسهیل فرآیند استفاده از منابع ارزی برای فعالان اقتصادی، اعلام کرد که هیچ محدودیتی برای واردات با ارز یا طلا وجود ندارد؛ تنها شرط، اظهار صحیح این منابع است. طبق آیین‌نامه جدید، واردکنندگان و سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند ارز یا طلا را وارد کشور کرده و پس از فروش آن در مرکز مبادله یا بورس کالا، ریال دریافت و سرمایه‌گذاری خود را آغاز کنند.

 راهکارهای نوین تامین مالی و حمایت از تولید در سال “تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین”

در این جلسه که با حضور هشت تن از کارآفرینان برتر در حوزه‌های مختلف صنعتی برگزار شد، سیاست‌های حمایتی بانک مرکزی برای تولید در سالی که مزین به نام “تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین” است، تشریح گردید. فرزین دستوراتی برای حل مشکلات کارآفرینان در حوزه ارزی و اعتباری صادر کرد. از جمله این دستورات، تشکیل کمیته مشترکی میان مجمع کارآفرینان و بانک مرکزی برای بررسی چالش‌های شبکه بانکی بود که مقرر شد این جلسات به صورت فصلی برگزار شود. همچنین، تدوین آیین‌نامه ایجاد اداره تسهیلات‌گیرندگان عمده، اصلاح قانون چک و بررسی پیشنهادات در حوزه اعتبار سنجی در دستور کار این کمیته قرار گرفت.

کنترل تورم و ثبات مالی؛ اولویت اصلی بانک مرکزی

رئیس کل بانک مرکزی، کنترل تورم و ثبات مالی را مهمترین وظایف بانک مرکزی دانست و تاکید کرد که تمامی تصمیمات در حوزه‌های تامین مالی، سیاست‌گذاری پولی و ارزی با محوریت تحقق این اهداف اتخاذ می‌شود. وی همچنین به برنامه‌ریزی برای افزایش تاب‌آوری اقتصاد در شرایط غیرمترقبه اشاره کرد و افزود: “بانک مرکزی از ابتدای سال جاری، تمهیدات ویژه‌ای را برای افزایش تاب‌آوری اقتصاد در دستور کار قرار داده است؛ از جمله تامین ارز، کنترل نقدینگی و تامین ذخایر مطمئن طلا و ارز برای مقابله با تکانه‌های احتمالی. هم‌اکنون بانک مرکزی از منابع ارزی و طلای مطمئن و در دسترس برخوردار است.”

 رفع چالش “ذی‌نفع واحد”؛ تدوین آیین‌نامه برای تسهیلات‌گیرندگان عمده

معاون تنظیم‌گری بانک مرکزی به دغدغه کارآفرینان بزرگ مقیاس در حوزه “ذی‌نفع واحد” اشاره کرد و توضیح داد که برگشت یک فقره چک می‌تواند فعالیت تمامی شرکت‌های زیرمجموعه را تحت تاثیر قرار دهد. فرزین برای حل این مشکل، پیشنهاد تشکیل اداره تسهیلات‌گیرندگان عمده در بانک مرکزی را داد تا مسائل این افراد به صورت تخصصی مورد بررسی قرار گیرد. مقرر شد آیین‌نامه مورد نیاز در این زمینه پس از مشورت با شورای هماهنگی بانک‌های خصوصی و دولتی، برای طرح در کمیته مشترک آماده شود.

نحوه استفاده واردکنندگان از ارز و طلا؛ شفافیت جایگزین محدودیت

رئیس کل بانک مرکزی در خصوص ابهامات موجود درباره نحوه استفاده فعالان اقتصادی از منابع ارزی خارج برای واردات و جذب سرمایه، بر هدف بانک مرکزی مبنی بر تسهیل این فرآیند بدون ایجاد محدودیت، تاکید کرد. وی توضیح داد که واردکننده در صورت استفاده از ارز خارجی برای واردات، تنها باید نسبت به رفع تعهد ارزی خود اقدام کرده و ارز را در مرکز مبادله ارز و طلا به فروش برساند. در غیر این صورت، باید منشا ارز مشخص شود. فرزین با مقایسه قوانین سایر کشورها، اظهار ارز بیش از ۱۰ هزار دلار را اجباری دانست و تاکید کرد که با اظهار ارز، هیچ محدودیتی متوجه فرد نخواهد بود.

 طلا؛ جایگزین جذاب برای ارز در سرمایه‌گذاری

وی افزود که آیین‌نامه جدیدی تصویب شده که به سرمایه‌گذاران خارجی اجازه می‌دهد طلا را به جای دلار وارد کشور کنند. طلا که سودآوری بیشتری دارد، می‌تواند در مرکز مبادله ایران یا بورس کالا به فروش رسیده و ریال حاصل از آن صرف سرمایه‌گذاری شود. این امر نشان‌دهنده عدم وجود محدودیت از سوی بانک مرکزی برای فعالان اقتصادی است.

محدودیت‌ها در دو حوزه؛ دلایل و راهکارها

فرزین تنها محدودیت‌ها را در دو حوزه رفع تعهد ارزی برای واردات و تعیین منشا ارز کالای وارداتی دانست و دلیل آن را جلوگیری از شکل‌گیری چرخه‌های باطل خروج و ورود ارز و تاثیر آن بر بازار غیررسمی عنوان کرد. وی همچنین بر استقبال بانک مرکزی از شیوه‌های تامین مالی مانند فاینانس، ریفاینانس و یوزانس تاکید کرد و آمادگی این نهاد را برای رفع هرگونه محدودیت احتمالی از سوی سایر نهادها اعلام داشت.

 مرکز مبادله ارز و طلا؛ ساماندهی مبادلات ارزی

معاون ارزی بانک مرکزی نیز با اشاره به مشکلات تامین مالی ارزی کارآفرینان، بر عزم بانک مرکزی برای حمایت از آنان تاکید کرد و راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا را با هدف ساماندهی مبادلات مالی و حذف جریان صراف‌ها و سپردن مسئولیت به سیستم بانکی، گامی مهم در این راستا برشمرد.

تسهیلات ارزی تازه برای صادرات ‌محورها؛ اوراق صکوک تا ۲۰۰ میلیون یورو

در ادامه این نشست رئیس هیئت مدیره مرکز مبادله ارز و طلای ایران ضمن تشریح اقدامات این مرکزی برای تسهل گری در تامین مالی ارزی طرح های توسعه ای صادرات محور گفت: برای طرح‌هایی که صادرات‌محور هستند چنانچه متعلق به یک پروژه باشند اوراق صکوک مرابحه ارزی تا سقف ۲۰۰ میلیون یورو با مدت زمان چهار ساله و نرخ تمام شده ارز به میزان حداکثر ۷.۵ درصد به نرخ یورو تعیین شده است.
آرام در ادامه خاطرنشان کرد: در ارتباط با این اوراق بر اساس تفاهمی که میان بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی به حجم حدود دو میلیارد یورو امضا شده است، خود صندوق توسعه ملی به عنوان بازارگردان حضور دارد. 

وی با بیان اینکه میزان نوسان نرخ ارز در مرکز مبادله ارز و طلا در طول سال هیچ‌وقت بیشتر از ۱۰ الی ۱۵ درصد نخواهد بود، بیان کرد: با توجه به سیاست تثبیت که بانک مرکزی در پیش گرفته است، عملاً نرخ تمام شده به همان میزان نرخ های رسمی اعلام شده از سوی این بانک (حدود ۲۴ درصد) است. در نتیجه اگر کارآفرینان طرحی دارند که صادرات محور است با این تمهیدات بانک مرکزی، کاملاً قابل اجرا خواهد بود.

صکوک وکالت؛ ابزاری تازه برای تامین مالی طرح‌های صادرات‌محور هلدینگ‌ها

رئیس هیئت مدیره مرکز مبادله ارز و طلای ایران، تصریح کرد: تاکنون حدود۴۶۰ میلیون یورو از این اوراق برای فولادی‌ها و پتروشیمی‌ها منتشر شده است. در روزهای آینده نیز اوراق پتروشیمی آسماری عرضه خواهد شد.آرام با اشاره به راهکار دوم برای تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای صادرات‌محور، عنوان کرد: چون بعضی از طرح‌ها به صورت هلدینگ چند رشته‌ای بوده و ممکن است چندین پروژه را شامل شوند، صکوک وکالت را که همان صکوک مرابحه است و هلدینگ به وکالت از شرکت های زیرمجموعه منتشر می‌کند، ارائه شده است. این امر مشمول بحث‌های ذینفع واحد و... هم نمی‌شود.وی با تاکید بر اینکه شرکت‌هایی که صادرات دارند و عرضه‌های مداوم در مرکز مبادله انجام می دهند، می‌توانند بر اساس دستورالعملی که به زودی در بانک مرکزی نهایی و ابلاغ خواهد شد، پیش فروش ارز داشته باشند، گفت: بر این اساس پیش فروش ارز چون اعتبار نیست مشمول ذی‌نفع واحد نمی‌شود. بر این اساس، عرضه ارز در مرکز مبادله می‌تواند شش ماهه، ۹ ماهه تا یک سال با قیمت مثلاً ۵۰ میلیون، ۸۰ میلیون و... پیش فروش شود.

پیش‌فروش ارز با تخفیف و بدون ریسک نوسان انجام می‌شود

رئیس هیئت مدیره مرکز مبادله ارز و طلای ایران در ادامه بیان کرد: کسی که ارز پیش فروش را خریداری می کند، مشمول صف تخصیص و... نخواهد شد. همچنین به جهت اینکه اگر چنانچه در آینده تغییراتی در نرخ ارز ایجاد شد و افراد هم از این لحاظ متضرر نشوند، یک نرخ تخفیف را عملاً بانک مرکزی در نظر می‌گیرد و به مزایده می‌گذارد. در زمان سررسید نیز نرخ ارز هر میزان که بود همراه با آن نرخ تخفیف مبادله خواهد شد.آرام در ادامه افزود: بر اساس بررسی های انجام شده، پیش‌بینی می شود که هزینه تامین مالی چون با ریال است بین ۱۵ تا ۲۵ درصد تمام می‌شود. به عبارتی به احتمال زیاد نرخ تخفیف بیشتر از ۱۵ درصد نخواهد بود. بر این اساس، عملاً با ۱۵ درصد تامین مالی ریال به پشتوانه ارز انجام خواهد شد.

وی با بیان اینکه پیش‌فروش ارز احتمالاً تا اوایل هفته آینده انجام خواهد شد، خاطرنشان کرد: علاوه بر اینکه مرابحه ارزی راه‌اندازی شده و تاکنون حدود ۴۶۰ میلیون یورو برای هفت پروژه انجام شده، چندین پروژه دیگر نیز مصوب شده و در پروسه انجام شدن هستند. همچنین بر اساس برنامه، باید امسال حداقل دو میلیارد دلار صکوک ارزی منتشر شود. علاوه بر این، حدود دو الی سه میلیارد دلار هم باید پیش فروش ارز انجام شود.

تمهیدات ویژه بانک مرکزی برای تامین مالی طرح‌های پیشران

رئیس کل بانک مرکزی در ادامه این نشست با اشاره به درخواست کارافرینان برای تامین مالی طرح های پیشران از برنامه ریزی بانک مرکزی برای صدور ۲۵۰ همت گواهی سپرده خبرداد.
معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی در این نشست در تشریح اقدامات انجام شده برای صدور گواهی سپرده برای تامین مالی طرح های پیشران گفت: از سال گذشته عدد ۲۵۰ همتی برای این منظور در دستور کار قرار گرفت. براین اساس تاکنون ۷۵ طرح، معادل ۲۶۸ همت سوی وزارت صمت به شبکه بانکی معرفی شده که طرح‌های فعالان حاضر در این جلسه را نیز دربرمی گیرد. همچنین ۱۴۲ طرح معادل ۴۱ همت در حوزه کشاورزی از طرف وزارت جهاد کشاورزی، ۹ طرح معادل ۲.۵ همت از سوی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و ۹ طرح نیز از سوی وزارت راه و شهرسازی معادل بیش از دو همت به شبکه بانکی معرفی شده است.مقام مسئول بانک مرکزی یادآور شد: لازم به توضیح است که ۲۵۰ همت یاد شده برای وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، جهاد کشاورزی و وزارت میراث در نظر گرفته شده بود که ۵۰ همت نیز بعدتر به عنوان مصوبه هیئت دولت برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی افزوده شد. 

 بانک‌ها می‌توانند با استفاده از ابزار گواهی سپرده خاص تا سقف ۶۱۷ همت طرح‌های توسعه‌ای و ایجادی و  سرمایه در گردش را تامین مالی کنند

شیریجیان تصریح کرد: البته هدف‌گذاری برای سال جاری ۳۳۰ همت است و تاکنون و در سال جاری ۳۷ طرح یعنی بالغ بر ۲۱ همت مجوز لازم برایشان صادر شده است که البته این تعداد مرتبط با چهار یا پنج ماه ابتدایی سال است. نرخ این اوراق ۲۵ درصد علی‌الحساب و شش درصد نیز کارمزد است که بانک‌ها می‌توانند آن را تعدیل کنند و در مجموع نرخ این اوراق حدود  ۳۱ درصد است.

تامین مالی ۱۰۷ همت از پروژه‌ها از طریق اوراق گام تاکنون

وی با بیان اینکه تاکنون ۱۰۷ همت از پروژه ها به واسطه اوراق گام تامین مالی شده است، تصریح کرد: تامین مالی از طریق این اوراق برای سال جاری حدود ۱۱ همت است و در سال جاری در کنار اوراق عملکرد برات الکترونیک نیز افزوده شد و تاکنون نیز برات الکترونیک نیز ۱۰.۷ همت بوده است. باید تاکید کنم که از برات الکترونیک نیز استقبال خوبی به عمل آمده است.

تمهدات ویژه برای جذاب شدن شیوه های نوین تامین مالی زنجیره‌ای

شیریجیان با اشاره به برخی چالش‌های مرتبط با اوراق گام و تمهیدات در نظر گرفته شده برای رفع آنها عنوان کرد: یک از مباحث طرح شده در این زمینه نقدپذیر شدن اوراق گام بود که به موجب مصوبه چند روز پیش کمیسیون اعتباری، حلقه اول ۲۵ درصد، حلقه دوم ۵۰ درصد و حلقه سوم ۷۵ درصد بود که این موارد تعدیل شد و در حال حاضر  حلقه اول ۵۰ درصد و می‌تواند در بازار سرمایه تعدیل شود، حلقه دوم و حلقه سوم نیز ۵۰ درصد در هر بار اوراق گامی که براساس میزان مانده اوراق در دست متقاضی است.

 پیش از این اشخاص حقیقی نمی‌توانستند از طریق اوراق گام تامین مالی شوند

وی گفت: در حال حاضر اشخاص حقیقی به عنوان رکن متعهد نیز افزوده شدند، چراکه اصناف تقاضای استفاده از این ابزار را داشتند و لذا اشخاص حقیقی هم می‌توانند به عنوان فرد تامین مالی شونده یا به عبارت دقیق‌تر رکن متعهد اوراق گام شوند البته این نکات ضروری است که جمع بندی نهایی بر روی این نکات در هیات عالی انجام شود.
معاون سیاست‌گذاری پولی از رفع برخی محدودیت های متوجه افراد دریافت کننده اوراق گام خاطرنشان کرد: فردی که اوراق گام را دریافت می‌کرد و تعهداتش نکول می‌شد تا ۶ ماه از استفاده از این خدمات محروم می‌شد. در حال حاضر این مورد نیز رفع شده است و به محض اینکه فرد نکول اوراق گام خود را تسویه کند، بلافاصله محدودیت ‌ها برداشته می‌شود و می‌تواند مجدد از خدمات مذکور استفاده کند. رفع این محدودیت به این دلیل بود که این امر یکی از دلایل عدم جذابیت اوراق گام بود. شیریجیان با بیان اینکه  امهال اوراق گام به دستورالعمل‌های امهال تسهیلات افزوده شده است، گفت: اوراق گام نیز مشمول ظرفیت دستورالعمل امهال تسهیلات ابلاغی بانک مرکزی می‌شود. لذا مجموعه اقدامات فوق ابزار یاد شده را جذاب‌تر کرده است. از این منظر در زمینه سرمایه در گردش اتفاقات خوبی را رقم زدیم.

افزایش سقف کارت رفاهی متصل به اوراق گام به ۵۰۰ میلیون تومان

معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی درباره کارت رفاهی متصل به اوراق گام گفت: کارت رفاهی متصل به اوراق گام نوعی از کارت اعتباری است که پشتیبان آن اوراق گام است و شیوه ای از تامین مالی یکپارچه از مصرف کننده به تولید کننده محسوب می شود. سقف این اوراق پیش از این ۳۰۰ میلیون تومان بود که چند روز پیش با مصوبه کمیسیون اعتباری به ۵۰۰ میلیون تومان افزایش داده شد. بدین معناکه فرد با مراجعه به بانک می‌تواند کارت رفاهی ۵۰۰ میلیون تومانی دریافت کند، این در حالی است که در حال حاضر سقف تسهیلات خرد  ۴۰۰ میلیون تومان است.

 امکان خرید محصولات از طریق درگاه پرداخت فراهم می‌شود

شیریجیان گفت: پیش از این فردی که کارت رفاهی متصل به اوراق گام دریافت می‌کرد، صرفاً می‌توانست به فروشگاه مراجعه کند و از پایانه های فروش برای خرید خود استفاده کند. اما در حال حاضر بر روی درگاه‌های اینترنتی نیز این امکان فراهم شده است که افراد بتوانند در قالب کارت رفاهی خرید خود را انجام دهند. وی تصریح کرد: تاکنون بانک رفاه به این کارت ها متصل بود. اما در حال حاضر بانک‌های ملت و کشاورزی نیز افزوده شدند و در مهر ماه سال جاری نیز بانک ملی و تجارت به این ابزار متصل می‌شوندد. به بیان بهتر در حال حاضر تقریباً اغلب بانک‌های بزرگ به استفاده از این خدمات روی آوردند که با پذیرندگان بزرگی نیز طرف قرارداد هستند.شیریجیان ادامه داد: فردی که کارت رفاهی اوراق گام را دریافت می‌کرد هنگامی که تسهیلات را از بانک دریافت می‌کرد، در بازه زمانی ۲۴ ماهه اقساط خود  را پرداخت می‌کرد. این در حالی است که سررسید اوراق گامی که تولیدکنندگان دریافت می‌کردند ۱۲ ماهه بود. در حال حاضر این نسبت به جای یک به دو به یک چهارم تبدیل شده است. به گونه ای که در حال حاضر دوره بازپرداخت اقساط کارت رفاهی اوراق گام همان ۲۴ ماه است و جذابیت برای مصرف کنندگان همچنان حفظ شده است. اما سر رسید اوراق گام از ۱۲ ماه به شش ماه رساندیم. به این معناکه فردی که اوراق گام را دریافت می کند به  جای آنکه حداکثر یک سال باشد می تواند در بازه زمانی ۶ ماه نسبت به نقد کردن این اوراق اقدام کند.

وی یادآور شد: در صورتی بانک‌ها با پذیرندگان تولیدی قرارداد منعقد کنند، از نظر بانک  مرکزی در زمینه ریپو و نرخ ترجیحی اولویت با این موارد است. بدین معناکه در صورتی که بانکی ۲۰ همت از پذیرنده‌های آن از واحد تولیدی خریداری کرد، بانک مرکزی ۲۰ همت اوراق این‌ مورد را در اولویت قرار می‌دهد و اوراقشان را خریداری می‌کند و نرخ ترجیحی می‌دهیم.وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این در صورتی که از واحد تولیدی بانکی، دو همت خرید کرد بانک مرکزی می‌تواند نیز می‌تواند دو همت مدل خط اعتباری برایش پیش‌بینی کند. لذا بانک مرکزی خرید از پذیرنده‌های تولیدی را از طریق این ابزارها برای بانک‌ها جذاب کرده است. این امر هم به نفع مصرف کننده است و هم به نفع تولیدکننده است.

عملکرد بیش از ۷۰ همتی برات الکترونیک تا پایان سال

معاون سیاست‌گذاری پولی افزود: پیش‌بینی‌ ما این است که عملکرد برات الکترونیک تا پایان سال به بالای ۷۰ همت برسد. برای مثال در حال حاضر بانک تجارت هشت همت برات الکترونیک فروخته است و درخواست داشت که این سقف به ۴۰ همت افزایش یابد که در نهایت این سقف به ۳۰ همت از سوی بانک مرکزی افزایش یافت.

دغدغه‌های کارآفرینان و مسائل حوزه تولید

غزنوی - دبیرکل مجمع کارافرینان - نیز در این نشست با بیان اینکه بهترین راهکار کنترل تورم رونق تولید است گفت : با توجه به نقش و جایگاه رونق کسب و کار در شرکت های بزرگ و پیشران در به حرکت دراوردن چرخ های اقتصاد در واحدهای تولیدی پایین دست چاره اندیشی برای برطرف کردن چالش های پیش روی این واحدهای تولیدی پیشران یک ضرورت است.گفتنی است؛ در این هم‌اندیشی تجار و فعالان اقتصادی دغدغه‌ها و چالش‌های خود را در زمینه‌های مختلف اعم از دریافت تسهیلات و تامین اعتبار از شبکه بانکی، استفاه از ابزارهای نوین تامین مالی زنجیره‌ای و سایر موارد مرتبط با سیاست‌های ارزی را مطرح کردند.