برق سبز؛ راهکار فولادی‌ها در مقابل قطعی‌های گسترده
به گفته یک کارشناس قیمت برق سبز در ایران بیش از دو برابر نرخ کشورهای منطقه است، این اختلاف قیمت باعث شده که خرید برق سبز برای بسیاری از صنایع فولادی، به ویژه شرکت‌هایی که در مقیاس وسیع فعالیت می‌کنند، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد.
با آغاز فصل گرما و افزایش مصرف برق در سراسر کشور، یکی از دغدغه‌های جدی صنایع بزرگ، به ویژه صنعت فولاد، با مشکل تامین انرژی برق مواجه شده است. صنعت فولاد که به عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد کشور و نقش‌آفرین مهم در صادرات غیرنفتی شناخته می‌شود، در این شرایط با محدودیت‌هایی روبرو شده که روند تولید را با مشکل مواجه کرده، این چالش‌ها در حالی مطرح می‌شود که تولید فولاد نیازمند انرژی پایدار، مستمر و با کیفیت است و قطع یا محدودیت برق می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به زنجیره تولید، اشتغال، سرمایه‌گذاری و صادرات وارد کند.برای بررسی دقیق‌تر ابعاد مختلف این مسئله و شناخت بهتر مشکلاتی که در زمینه تامین برق صنایع فولادی وجود دارد، گفت‌وگویی تفصیلی با آقای وحید یعقوبی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور، انجام شده است. در این گفتگو، به مسائل کلیدی از جمله محدودیت‌های شدید در مصرف برق، مشکلات بازگشت برق تولید شده توسط نیروگاه‌های وابسته به صنعت فولاد، اجرای تفاهم‌نامه‌های میان وزارت نیرو و وزارت صنعت، نبود زیرساخت‌های کافی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در حوزه صنعت، و همچنین چالش‌های اقتصادی ناشی از هزینه‌های بالای برق سبز و عدم مشوق‌های حمایتی برای سرمایه‌گذاران پرداخته شده است.
- آقای یعقوبی، لطفاً درباره وضعیت فعلی تامین برق در صنایع فولادی کشور توضیح دهید. با توجه به قرار گرفتن در فصل گرما و افزایش مصرف برق، چه محدودیت‌هایی برای صنایع فولادی اعمال شده و این محدودیت‌ها چه تاثیری بر روند تولید این صنعت داشته است؟ مشکلات صنایع فولادی را با توجه به شرایط فعلی بیان بفرمایید؟-یعقوبی: همانطور که مطلع هستید، از اواخر اردیبهشت ماه امسال، محدودیت‌های بسیار جدی و سختگیرانه‌ای برای مصرف برق در صنایع فولادی کشور اعمال شده است. این محدودیت‌ها به نحوی است که مصرف برق این صنایع تا ۹۰ درصد کاهش یافته است. در ابتدا اعلام شده بود که این محدودیت‌ها به مدت دو هفته و به صورت موقت اعمال خواهند شد تا مصرف برق در شرایط پیک تابستان کنترل شود، اما متاسفانه این محدودیت‌ها همچنان ادامه دارد و به مدت چند ماه به طول انجامیده است و تغییری نکرده است.
* تامین انرژی مشکل جدی صنایع فولادیاین شرایط برای بسیاری از واحدهای تولید فولاد، به ویژه فولادسازهایی که وابستگی زیادی به مصرف برق دارند، بسیار سخت و دشوار شده است. در برخی موارد، برق به طور کامل قطع شده و در برخی دیگر به شدت محدود شده است. قابل ذکر است که برخی از این واحدها قبلاً سرمایه‌گذاری‌هایی برای احداث نیروگاه‌های اختصاصی خود یا خرید برق سبز انجام داده‌اند تا بتوانند از این منابع جایگزین برای تامین برق استفاده کنند، اما حتی این اقدامات نیز پاسخگوی نیازها و مشکلات و مسائل موجود در این صنایع نبوده است.
انتقاد از سلیقه ای بودن بازگشت برق تولیدی به صنایعموضوعی که بسیار قابل توجه است، نحوه مدیریت و بازگشت برق تولیدی این نیروگاه‌ها به شبکه برق است. وزارت نیرو به صورت کاملاً سلیقه‌ای عمل می‌کند و این باعث شده که بعضی از نیروگاه‌ها برق تولیدی خود را به طور کامل دریافت کنند، اما برخی دیگر تنها درصد کمی از برق تولیدی را دریافت می‌کنند که همین موضوع موجب بروز نارضایتی‌ها و آسیب‌های جدی به صنایع شده است. در نتیجه، صنایع فولادی در طول این مدت نه تنها با کاهش برق مصرفی مواجه بوده‌اند، بلکه خسارات اقتصادی فراوانی نیز متحمل شده‌اند که باعث کاهش شدید ارزش تولید این صنعت شده است.
- وضعیت بازگشت برق تولیدی صنایع چگونه است؟ آیا برق تولیدی توسط واحدهای تولید کننده بعد از ورود به شبکه به آنها بازگردانده می شود؟- یعقوبی: صنعت فولاد کشور حدود ۷ درصد از کل برق مصرفی کشور را به خود اختصاص می‌دهد، در حالی که بیش از ۵۰ درصد محدودیت‌های برق به این صنعت تحمیل شده است. نکته جالب توجه و حائز اهمیت این است که از حدود 5600 تا 5700 مگاوات برق مورد نیاز صنعت فولاد، حدود ۷۳ درصد توسط خود فولادی‌ها تامین می‌شود. یعنی این صنایع نیروگاه‌هایی در داخل مجموعه‌های خود ساخته‌اند یا برق سبز خریداری کرده‌اند تا بتوانند به صورت مستقل برق مورد نیاز خود را تامین کنند.اما مشکل اصلی اینجاست که برق تولیدی این نیروگاه‌ها به شبکه سراسری برق داده می‌شود و متاسفانه در بسیاری از موارد این برق به خودشان باز نمی‌گردد. این بدان معناست که فولادی‌ها به جای اینکه از برق تولیدی خود استفاده کنند، باید برق مورد نیازشان را از شبکه با محدودیت و قطع و وصل‌های مکرر خریداری کنند که این مسئله نه تنها موجب اختلال در تولید شده، بلکه هزینه‌های آنها را نیز افزایش داده است.این شرایط بسیار نامناسب است و باعث شده تا صنایع فولادی آسیب‌های جدی متحمل شوند، چرا که نیروگاه‌هایشان نمی‌توانند به طور کامل از برق تولیدی استفاده کنند و مجبورند مجدداً برق را با شرایط سخت از شبکه دریافت کنند. این موضوع واقعاً نیازمند توجه فوری و اصلاح اساسی از سوی وزارت نیرو و سیاست‌گذاران است.
- درباره برق سبز که اخیراً مورد توجه قرار گرفته، آیا این راهکار توانسته مشکلات تامین برق صنایع فولادی را کاهش دهد؟ و آیا این برق سبز به صورت کامل و بدون محدودیت در اختیار صنایع قرار گرفته است؟- یعقوبی: برق سبز یکی از راهکارهای نوین و مهمی است که اخیراً در بورس انرژی عرضه شده و به عنوان گزینه‌ای برای تامین برق صنایع در شرایط اضطراری مطرح شده است. به طور کلی، برق سبز به دلیل اینکه قطع نمی‌شود و مشترکان به اندازه‌ای که خریداری کرده‌اند از محدودیت‌های برق معاف هستند، می‌تواند راهکار مفیدی باشد.
- برق سبز؛ راهکار نوین اما پرهزینه صنایع فولاداما مسئله اصلی و مهم قیمت بالای برق سبز است. در حالی که در کشورهای همسایه، نرخ برق صنعتی حدود ۴ سنت برای هر کیلووات ساعت است، قیمت برق سبز در ایران حدود ۱۰ سنت است که بیش از دو برابر نرخ کشورهای منطقه محسوب می‌شود. این اختلاف قیمت باعث شده که خرید برق سبز برای بسیاری از صنایع فولادی، به ویژه شرکت‌هایی که در مقیاس وسیع فعالیت می‌کنند، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد.با وجود این، برخی از صنایع فولادی برق سبز را به عنوان یک راهکار اضطراری خریداری می‌کنند تا بتوانند در شرایط قطعی برق، خسارت‌های کمتری را متحمل شوند. البته طی یکی دو هفته گذشته، مشکل اختصاص برق سبز به خریداران به صورت سلیقه‌ای نیز تا حدودی برطرف شده و وزارت نیرو به تعهدات خود در این زمینه عمل کرده و برق سبز را به واحدهایی که از بورس انرژی خریداری کرده‌اند، به شکل منظم‌تری اختصاص داده است.اما همچنان مسئله هزینه بالای برق سبز یکی از بزرگ‌ترین موانع برای استفاده گسترده از این نوع برق در صنعت فولاد است که نیازمند بازنگری در سیاست‌های تعرفه‌ای و حمایتی دولت می‌باشد.
- با توجه به هزینه‌های بالای برق صنعتی نسبت به کشورهای همسایه، این مسئله چه تاثیری بر روند سرمایه‌گذاری کشور می تواند داشته باشد؟ آیا جذابیت سرمایه‌گذاری کاهش می یابد؟- یعقوبی: قطعاً هزینه‌های بالای انرژی یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد است. همانطور که اشاره کردم، در کشورهای همسایه مانند عمان، برق با نرخ حدود ۴ سنت و گاز با نرخ حدود ۶ سنت به صنایع ارائه می‌شود، اما فولادی‌های ایرانی مجبورند هزینه برق و گاز خود را تقریباً دو برابر این نرخ‌ها بپردازند.این اختلاف قابل توجه در هزینه‌های انرژی، به طور مستقیم بر حاشیه سود تولیدکنندگان فولاد تاثیر منفی گذاشته است. برای مثال، حاشیه سود شرکت فولاد خوزستان که یکی از بزرگ‌ترین و یکپارچه‌ترین شرکت‌های فولادی کشور است، در سال ۱۴۰۳ به تنها ۸ درصد رسیده است که این رقم بسیار پایین و ناامیدکننده است. این موضوع نشان می‌دهد که هزینه‌های بالای انرژی چگونه می‌توانند فضای کسب‌وکار را برای فولادی‌ها تنگ و شرایط را برای سرمایه‌گذاری جدید بسیار نامطلوب کنند.
- در خصوص تفاهم‌نامه‌ای که بین وزارت نیرو و وزارت صنعت برای تامین برق صنایع فولادی به امضا رسیده است، عملکرد و اجرای این توافق چگونه بوده است؟ آیا این تفاهم‌نامه توانسته به بهبود وضعیت کمک کند؟- یعقوبی: این تفاهم‌نامه در شرایطی امضا شده است که امید می‌رفت وزارت نیرو بتواند برق مورد نیاز صنایع فولادی را به صورت پایدار تامین کند و مشکلات فعلی را کاهش دهد. اما واقعیت این است که علی‌رغم امضای این تفاهم‌نامه و اعلام رسمی اجرای آن، در عمل شاهد آن هستیم که اجرای آن به صورت کامل و موثر انجام نشده است.
عدم اجرای صحیح و عملیاتی شدن این تفاهم‌نامه باعث شده که صنایع فولادی همچنان با محدودیت‌های شدید برق مواجه باشند و نتوانند از امکانات و منابع پیش‌بینی شده بهره‌مند شوند. این سوال مهم مطرح می‌شود که اگر این تفاهم‌نامه کاملاً کارشناسی شده و منطقی بوده است، چرا به درستی اجرایی نمی‌شود؟ و اگر کارشناسی نشده بود، چرا چنین توافقی امضا شده است؟بدون بهبود وضعیت تامین انرژی و اجرای واقعی تعهدات، مشکلات صنایع فولادی همچنان ادامه خواهد داشت و صنعت با چالش‌های بیشتری روبرو خواهد شد.در مجموع، صنعت فولاد ایران در شرایطی دشوار قرار گرفته که علاوه بر محدودیت‌های برق، با چالش‌های هزینه‌ای، مدیریتی و سیاست‌گذاری نادرست نیز روبرو است. محدودیت‌های شدید برق، بازگشت ناکافی برق تولیدی به صنعت، هزینه‌های بالای برق سبز و عدم اجرای موثر تفاهم‌نامه‌های میان وزارتخانه‌ها، از جمله مشکلاتی است که می‌تواند به کاهش تولید، افت کیفیت و کاهش صادرات این صنعت استراتژیک منجر شود. این مسائل نه تنها بر عملکرد کارخانه‌ها تاثیر می‌گذارد، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را نیز تضعیف کرده و زمینه رکود در بخش فولاد را فراهم می‌کند.
قیمت برق سبز در ایران نسبت به کشورهای همسایه‌ای مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ترکیه بالاتر است. این تفاوت قیمت می‌تواند ناشی از عواملی مانند سهم کم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب تولید برق، هزینه‌های زیرساختی، و سیاست‌های حمایتی متفاوت باشد.
بنابراین، ضرورت دارد مسئولان و سیاست‌گذاران با اتخاذ تدابیر مناسب، اصلاح قوانین و مقررات، حمایت از صنایع فولادی و ایجاد شرایط عادلانه و پایدار برای تامین انرژی، از این بحران عبور کنند و فرصت‌های رشد و توسعه این صنعت حیاتی را فراهم آورند. توجه به فناوری‌های نوین، افزایش بهره‌وری انرژی و توسعه زیرساخت‌های انرژی تجدیدپذیر می‌تواند به کاهش وابستگی به برق شبکه و ارتقای پایداری تولید کمک کند. همچنین، همکاری موثر بین بخش‌های دولتی و خصوصی و بهره‌گیری از تجارب موفق جهانی در مدیریت انرژی، می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات موجود باشد.آینده صنعت فولاد کشور به توانایی ما در مدیریت صحیح منابع انرژی و رفع موانع موجود بستگی دارد و امیدواریم با همکاری و همدلی همه بخش‌ها، این مسیر به سمت توسعه پایدار و رونق اقتصادی هموار گردد.
منبع: فارس
مطالب مرتبط
