به گزارش "گسترش تولید و تجارت" در این بین ارگان‌ های دولتی بیشترین سهم را در تامین مالی شرکت‌ها دارا هستند و بیش از 99 درصد اوراق منتشر شده در بازار برای تامین مالی شرکت‌ ها از سوی نهادهای دولتی صورت می پذیرد و از این بین تنها یک درصد سهم بخش خصوصی است که عملاً تاثیری ندارد.

در این مقاله قصد داریم تا به توضیح مفصلی درباره این‌ که اوراق تامین مالی چیست و انواع آن کدام است بپردازیم و در نهایت به این نکته برسیم که آیا این تامین مالی در بازار سرمایه برای سهامداران بازار بورس هم می تواند مفید باشد یا خیر؟

اوراق تامین مالی چیست؟

در تعریف تامین مالی می شود این‌طور گفت که به فرایندی که در طی آن سرمایه ‌مورد نیاز جهت فعالیت شرکت، کسب و کار نوین و... بوجود می آید، در واقع تامین مالی می گویند که راه‌های گوناگونی هم برای یک شرکت در این زمینه وجود دارد.

هدف از تامین مالی در اصل در هر نظام اقتصادی به معنای حیات بخشیدن به یک کارگاه تولیدی یا شرکت ارائه دهنده خدمات و محصولات برای خریداری و تامین هزینه‌ها و مایحتاجی است که در فرایند تولید به آن‌ها نیاز دارند. از این جهت در بازار بورس و اوراق بهادار مهم به شمار می‌رود که در اصل یکی از راه‌کارهای سودآوری برای شرکت نیز به حساب می‌آید.
به بیان دیگر تامین مالی در واقع نوعی استفاده از ارزش زمانی پول (TVM) است در جهت این‌که پولی که در آینده برای غلتیدن چرخه اقتصادی امروز مورد نیاز است، پدید آورد.

برای این که بحث هزینه تامین مالی چیست؟ تا حدودی روشن‌تر شود، مثالی در این باب می‌زنیم؛ به نظرتان دلیل این که بانک یا یک سری از موسسات مالی وام می‌پردازند چیست؟ روشن است، به این خاطر که اگر شما یک میلیون تومان وام با بهره 18 درصد دریافت کنید، در پایان سال متعهد هستید که یک 1.180.000 هزارتومان بپردازید. در واقع بانک یا موسسه اعتباری از این طریق دست به تامین مالی زده است.

انواع تامین مالی کدام است؟

روش‌های تامین مالی برای شرکت‌ ها در اصل به چند نوع عمده و مهم تقسیم می‌شود، در ذیل این عنوان به سه نوع از مهم‌ترین روش‌های تامین مالی اشاره شده است که هریک از این روش‌ها به نوعی در سودآوری شرکت در بازار بورس و اوراق بهادار دخیل هستند.

1. سرمایه‌گذاری خودگردان

اولین روش تامین مالی برای شرکت‌ها و کارگاه‌های تولیدی بهره‌برداری از سرمایه خود شرکت و پس‌اندازها و در نهایت استاد از منابع مالی داخلی خود شرکت به جای منابع خارجی نظیر وام و سرمایه‌گذاران خارجی است. این نوع از تامین مالی یکی از مهم‌ترین و ویژه‌ترین انواع تامین مالی از لحاظ استراتژیک به حساب می‌آید و شرکت می‌تواند تا از درآمد خودش اعتبار خود را به حد معقولی افزایش دهد. اغلب شرکت‌های نوپا در بازار بورس و اوراق بهادار از این نوع الگو برای تامین مالی خودشان استفاده می‌کنند.

2. سرمایه‌ گذاری بخش دولتی

این مدل از تامین مالی از سوی نهادهای دولتی به صورت ارائه وام، مشارکت در تولید، توافق‌ نامه و... صورت می‌گیرد. این روش برای شرکت‌ هایی توصیه می‌ شود که در چرخه اقتصادی به اصطلاح جا افتاده هستند و با توجه به تنگناهای اقتصادی و محدودیت‌هایی که در منابع مالی دولتی وجود دارد و همین طور وجود برخی از اولویت‌ بندی‌ ها تا حدودی برای شرکت‌ های نوپا مناسب نیست. ولی از لحاظ بهره‌وری و گردش سرمایه تزریق مالی نسبت به گزینه نخست، اولویت بیشتری دارد.

3. تامین مالی فرشته‌ ای

در این الگو، افراد ثروتمندی که در کشور وجود دارند و منابع مالی نقد وسیعی هم در اختیارشان است، برای این که وارد یک سرمایه‌ گذاری با بازدهی بالاتر از 25% شوند، منابع مالی در اختیارشان را برای شرکت ارائه می‌نمایند تا شرکت از طریق این منابع حاصل شده به تامین مایحتاج مورد نیاز فعالیت اقتصادی خود بپردازد و در نهایت بعد از کسب سود، بایستی بهره سرمایه‌ گذار فرشته‌ ای را هم در بلند مدت ارائه نماید. البته به دلیل کنترل کمتر از سوی سرمایه‌ گذار فرشته‌ ای، این مورد بیشتر مدنظر شرکت‌هایی است که به اصطلاح به آن‌ها نوپا اطلاق می‌شود.

آنچه درباره تامین مالی مهم است

اغلب تامین مالی شرکت‌ها از محل بانکی است و طبق آمار معتبری که از طریق خبرگزاری های داخلی منتشر شده است، 80 درصد تامین مالی چه بخش دولتی چه خصوصی از طریق بانک ها صورت می‌گیرد و فقط 20 درصد تامین مالی از طریق روش‌های دیگر نظیر بازار بورس و اوراق بهادار و فرابورس ایران انجام می‌شود.

البته این موازنه در سال گذشته با رشد شاخص بورس کمی تغییر پیدا کرد و با استقبال گسترده‌ای که در سال 99 از بازار از جانب مردم صورت گرفت، حجم معاملات روزانه بورس از حدود 4 هزار میلیارد تومان در سال به چیزی حدود 30 هزار میلیارد تومان در سال کنونی رسید که کارشناسان بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری بر این اعتقادند که بهترین زمان برای انجام تامین مالی شرکت‌های کوچک و بزرگ فعال در عرصه اقتصاد از طریق بازار بورس و فرابورس است.

روش‌ های تامین مالی در بورس

تامین مالی در بازار سرمایه به دو صورت کلی انجام می‌شود، تامین مالی به دو صورت عمده یعنی تامین مالی بدهی و تامین مالی سرمایه‌ ای تقسیم می‌شود. در الگوی تامین مالی بدهی شرکت یا سازمانی که به عنوان تامین کننده به حساب می‌آید، بر اساس یکی از انواع اوراق شناخته شده در بازار اقدام به منتشر کردن این اوراق می‌نماید. در واقع این اوراق از نظر اوراق اسلامی عبارت‌اند از اوراق مشارکت و انواع اوراق صکوک مثل اجاره، منفعت، مرابحه، رهنی، سلف موازی، خرید دین، انواع اوراق خزانه و... تامین می‌شود.

به همین خاطر تامین مالی از این جهت در بازار بورس و اوراق بهادار مهم به شمار می‌رود که در اصل یکی از راه‌کارهای سودآوری برای شرکت نیز به حساب می‌آید. به بیان دیگر تامین مالی در واقع نوعی استفاده از ارزش زمانی پول (TVM) است در جهت این که پولی که در آینده برای غلتیدن چرخه اقتصادی امروز مورد نیاز است، پدید آورد.

در زمینه تامین مالی سرمایه‌ای هم تاسیس سرمایه یا افزایش آن دو روش عمده و اصلی دارد. هم اکنون، ابزارهای هیبریدی یا دوگانه مثل صندوق‌های ساختمان و زمین، صندوق پروژه و... که هدف اصلی آن‌ها به صورت جزئی سرمایه‌گذاری در یک پروژه ساختمانی یا حتی یک پروژه صنعتی است ولی به دلایل گوناگونی که در این زمینه وجود دارد کارکردشان بیشتر شبیه به اوراق بدهی شده است.

سهم تامین مالی بخش خصوصی در ایران چقدر است؟

بیشتر اوراق بدهی که برای تامین مالی شرکت‌ ها ارائه می‌ گردد دولتی هستند. به طور کلی حدود 95 درصد این اوراق از سوی دولت، شهرداری و وزارتخانه‌ ها انجام می‌شود و عملاً برای بخش خصوصی جایی گذاشته نمی‌ شود. این 5% باقیمانده هم مربوط به شرکت‌ های بند 44 و نهادهای عمومی هستند که نقش ویژه‌ ای در هدایت اقتصادی ارکان دولتی دارند و تنها 1% و کمتر برای بخش خصوصی است.

آیا تامین مالی شرکت‌ ها برای سهامداران بازار بورس هم مفید است؟

به هر جهت این که شرکتی برای توسعه فرایند تولید و استفاده از زمان برای کسب سود در آینده اقدام نماید، به هر جهت نشان از توسعه شرکت و رشد و نمو اقتصادی آن دارد که حاضر می‌شود برای کسب سود در بلند مدت بهره هم بپردازد. به هر جهت تامین مالی شرکت هم برای شرکت و هم برای سهامداران شرکت در بازار بورس می‌تواند سودآور و مفید باشد. هرچند در سال گذشته تامین مالی شرکت‌ها از محل بازار بورس صورت می‌گرفت و شرکت‌ها به دلیل این که مجبور به پرداخت بهره بانکی نبودند، روند مناسب‌ تری برای رشد چرخه اقتصادی خود در آینده داشتند.

و در آخر...

تامین مالی از این جهت در بازار بورس و اوراق بهادار مهم به شمار می‌رود که در اصل یکی از راه‌کارهای سودآوری برای شرکت نیز به حساب می‌ آید. تامین مالی شرکت‌ ها یکی از اصول مهم برای جذب سرمایه در جهت گردش چرخه اقتصادی آن شرکت است.

به صورت کلی یک شرکت برای این که بتواند به فعالیت اقتصادی خود دوام بدهد و سودآوری داشته باشد، بایستی بتواند تا از طریق روش‌های گوناگونی سرمایه اضافه وارد مرحله تولیدی یا خدماتی خود بکند تا سود نصیب شرکت و فرد سرمایه‌گذار بشود. همچنین اغلب تامین مالی شرکت‌ها از محل بانکی است و طبق آمار معتبری که از طریق خبرگزاری‌های داخلی منتشر شده است، 80 رصد تامین مالی چه بخش دولتی چه خصوصی از طریق بانک‌ها صورت می‌گیرد.

منبع: صدای بورس