جزئیات تمدید مهلت و دلایل اتخاذ آن

پیش از این، الزام اخذ گواهی خرید از رینگ صادراتی برای صادرات سیمان و کلینکر خاکستری از تاریخ ۱ مرداد ۱۴۰۴ اجرایی می‌شد. این بخشنامه با هدف شفاف‌سازی فرآیند صادرات، جلوگیری از تخلفات احتمالی و هدایت معاملات به سمت بسترهای رسمی و قانونی صادر شده بود. با این حال، با توجه به گزارش "گسترش تولید و تجارت" که به صورت مستمر تحولات بازار و موانع موجود را رصد می‌کند، و همچنین درخواست‌های مکرر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، و همچنین بررسی‌های دقیق کارشناسی دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، مشخص شد که زیرساخت‌ها و شرایط لازم برای عرضه کامل و بدون دغدغه سیمان و کلینکر در رینگ صادراتی بورس کالا هنوز به طور کامل فراهم نیست.

این عدم آمادگی کامل در زیرساخت‌ها شامل مواردی همچون:

• نقص در فرآیندهای ثبت‌نام و احراز هویت خریداران خارجی: بسیاری از خریداران بین‌المللی که سابقه تعامل با بورس کالا را نداشته‌اند، در فرآیند دریافت کد بورسی و طی مراحل احراز هویت با چالش‌هایی روبرو بوده‌اند. این فرآیندها برای فعالان خارجی که با ساختار و رویه‌های بورس کالا در ایران آشنایی کافی ندارند، پیچیدگی‌هایی را به همراه داشته است.

• عدم هماهنگی کامل بین زنجیره تامین و بورس کالا: برخی از صادرکنندگان در هماهنگی فرآیندهای تولید، بسته‌بندی، حمل و نقل و عرضه در بورس کالا با محدودیت‌هایی مواجه بوده‌اند. این امر ممکن است به دلیل عدم قطعیت در حجم و زمان عرضه، یا مشکلات لجستیکی و فنی در انتقال کالا به محل بورس کالا باشد.

• نیاز به اطلاع‌رسانی و آموزش بیشتر به فعالان بازار: بخش قابل توجهی از صادرکنندگان، به خصوص فعالان کوچک‌تر و متوسط، نیازمند زمان بیشتری برای آشنایی با سازوکار معاملات در بورس کالا، نحوه دریافت تاییدیه و فرآیندهای مرتبط با آن هستند.

اهمیت این تمدید از آن روست که اجرای زودهنگام این الزام، بدون رفع کامل موانع، می‌توانست منجر به اختلال جدی در روند صادرات و کاهش سهم رقابتی ایران در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی شود. این امر نه تنها به ضرر صادرکنندگان، بلکه به ضرر اقتصاد کشور و کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات بود.

پیامدهای تمدید مهلت برای صادرکنندگان و بازار

بنابراین، دفتر صنایع معدنی وزارت صمت با صدور نامه‌ای رسمی، مهلت اعلامی قبلی را به مدت یک ماه، یعنی تا تاریخ ۱ شهریور ۱۴۰۴، تمدید و اصلاح کرد. این تصمیم، فرصتی طلایی را در اختیار صادرکنندگان قرار می‌دهد تا:

• تکمیل فرآیندهای اداری و حقوقی: صادرکنندگان می‌توانند در این بازه زمانی، نسبت به تکمیل فرآیندهای لازم برای دریافت کد بورسی برای خریداران خارجی خود، اخذ مدارک و مجوزهای لازم، و همچنین آماده‌سازی اسناد و مدارک مورد نیاز برای معاملات صادراتی در بورس کالا اقدام نمایند.

• آمادگی عملیاتی و فنی: این تمدید به تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرصت می‌دهد تا فرآیندهای تولید، بسته‌بندی، انبارداری و حمل و نقل خود را با الزامات عرضه در بورس کالا تطبیق دهند و مشکلات احتمالی را مرتفع سازند.

• شناخت و بهره‌برداری از ظرفیت‌های بورس کالا: با توجه به اینکه رینگ صادراتی بورس کالا بستری نوین برای شفافیت و تسهیل تجارت خارجی است، این زمان اضافی به فعالان این حوزه کمک می‌کند تا با این بستر آشنا شده و از مزایای آن از جمله کشف قیمت واقعی، شفافیت معاملات و امنیت حقوقی بهره‌مند شوند.

• حفظ سهم بازار: با فراهم شدن فرصت کافی برای انطباق با رویه‌های جدید، انتظار می‌رود که صادرات سیمان و کلینکر با کمترین وقفه ادامه یافته و سهم ایران در بازارهای هدف حفظ گردد.

پیشینه قانونی و اجرایی

این اقدام، که در پی صورتجلسه کارگروه مدیریت بازار کالای پایه درخصوص صادرات سیمان و کلینکر خاکستری (ابلاغی طی نامه شماره ۵۲۸۸۴۶۱ مورخ ۳ خرداد ۱۴۰۴) صورت گرفته است، نشان‌دهنده رویکرد حمایتی دولت از بخش تولید و صادرات است. هدف اصلی این بخشنامه، ایجاد یک چارچوب شفاف و کارآمد برای صادرات محصولات استراتژیکی مانند سیمان و کلینکر است که نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌ها و ارزآوری برای کشور ایفا می‌کنند.

"گسترش تولید و تجارت" این تصمیم را در راستای هموارسازی مسیر تجارت بین‌المللی، تقویت بنیه‌های اقتصادی کشور و حمایت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان ارزیابی می‌کند. انتظار می‌رود با اجرای کامل و رفع موانع زیرساختی، عرضه محصولات سیمانی در رینگ صادراتی بورس کالا به موتور محرک توسعه صادرات این محصولات تبدیل شود.

گزارش از:
واحد پژوهش و تحلیل بازارگسترش تولید و تجارت