باید او را از پیشگامان صنعت ابزارسازی کشور دانست؛ کسی که دو شرکت بسیار موفق الماسه ‏ساز و سلیندر تهران را در این حوزه راه ‏اندازی کرده و در مجموعه‌های صنعتی تحت مدیریتش بسیاری از ابزارهای فوق تخصصی برای اولین بار در کشور تولید شده‏اند. کسی که هم‏اکنون مدیرعامل شرکت سیلندرسازی تهراناست و بیش از نیم قرن از عمر خود را به فعالیت‌های صنعتی و دانشگاهی در عالی‌ترین سطح اختصاص داده است. محمود تبریزی فارغ‏التحصیل رشته مکانیک از هنرسرای عالی (دانشگاه علم و صنعت) در سال 1345 است. او در سال 1346 به استخدام دانشگاه شریف درآمد و توانست در سال 1350 با بورسیه وزارت علوم عازم انگلستان شود و در دانشگاه لیدز ادامه تحصیل بدهد. او ابتدا فوق لیسانس خود را در رشته بهره‏ برداری در سال 1973 دریافت کرد و سپس در شاخه شکل دادن فلزات مدرک دکتری خود را از دانشکده مکانیک لیدز اخذ کرد. تبریزی در سال 1976 به ایران بازگشت و مشغول تدریس در دانشکده‌های متالورژی و مکانیک صنعتی شریف شد. او در آن سال‌ها دروس علم مواد،انتخاب مواد، روش‌های تولید، مقاومت مصالح، مکانیک جامدات، شکل دادن فلزات،تئوری پلاستیک، روش‌های ساخت و تولید را به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری تدریس می‌کرد.  

تبریزی باتوجه به تحصیلات عالیه و علاقه به فعالیت‌های صنعتی و تولیدی در نیمه‌های دهه 50 جذب کارخانه‌های صنعتی شد و با مجموعه باتری‏سازی صنایع دفاع همکاری کرد و بعد به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران رفت. او عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و مدیر و مسئول گروه ماشین‌سازی این سازمان شامل ماشین‌سازی تبریز، ماشین‌سازی اراک،پمپیران وکمپرسورسازی شد. همچنین مسئول آموزش و مشاور آموزشی سازمان گسترش و نوسازی صنایع بود.  

با پیروزی انقلاب و شروع جنگ تحمیلیاو در دهه 60 به دانشگاه شریف برگشت. خودش در گفت‏ و گو با سایت کارآفرینی دانشگاه شریف گفته است: «در سال 1363 به درخواست خودم به دانشگاه بازگشتم و فعالیتم را در دانشگاه مترکز کردم. در طول فعالیت در دانشگاه، مجری طرح مسجد دانشگاه شدم. مدتی معاون پژوهشی و ارتباط با صنعت دانشکده مکانیک، سرپرست کارگاه‌های دانشکده مکانیک، معاون آموزشی دانشگاه بودم و در نهایت، در سال 1377 بازنشسته شدم.»

در کنار فعالیت‌های دانشگاهی تبریزی در سال 1366 اقدام به اخذ موافقت اصولی برای ایجاد واحد تولیدی «ابزار برش کاربید تنگستن» کرد. خود او در مصاحبه‏ای گفته است: «در ایران شرکت‌های مختلف تولیدی ماشین‌سازی،آهنگری و ریخته‌گری وجود داشت ولی واحدی برای ابزارسازی وجود نداشت و در حقیقت یک حلقه مفقوده بود که تصمیم گرفتم این واحد را ایجاد کنم. برای ایجاد چنین واحدی که در کشور مشابه نداشت بایستی مکالمات زیادی انجام می‌گرفت تا ظرفیت مناسب،نوع و تعداد ماشین­آلات و غیره تعیین شود. این مطالعات تا سال 1371 انجام و گشایش اعتبار خرید برای ماشین‏آلات انجام شد. ایجاد تاسیسات،خرید ماشین‏آلات،حمل و نصب و راه‌اندازی تا سال 1375 طول کشید. در اواسط سال 1375 این طرح با نام شرکت الماسه‏ ساز، راه‌اندازی و مورد بهره‌برداری آزمایشی قرار گرفت. الماسه‏ ساز تولیدکننده ابزارهای براده ‏برداری برای ماشین‌های تراش،سوراخ‏کاری، شیارزنی، پیچ‏زنی و غیره است. به این ترتیب، یک واحد مدرن و کم‏نظیر به وجود آمد که مورد تحسین افراد شاخص قرار گرفت. هیچ وقت یادم نمی‌رود در نمایشگاه مالزی هنگامی که بازدیدکنندگان کاتالوگ محصولات شرکت الماسه ‏ساز را نگاه می‌کردند متعجب بودند و باور نمی‌کردندچنین کارخانه‌ای در ایران است.» 

تبریزی شرکت الماسه ‏ساز را با دانش فنی و فناوری بسیار مدرن ایجاد کرد که در کشور وجود نداشت و از همین رو باید او را از پیشگامان صنعت ابزارسازی دانست. او در واقع با ترکیب دانش فنی که سال‌ها در مدیریت کارخانه‌های ماشین ‏سازی آموخته بود و همچنین نگاه علمی و دانشگاهی توانست واحدی نمونه و پیشرو در کشور تاسیس کند. از جمله ماشین‏ آلات و ابزارهایی که او ساخت می‌توان به ماشین ­آلات مدرن CNC چندمحوری اشاره کرد.

البته در این بین تبریزی با مشکلات بسیاری هم روبه‏ رو شد که مهم‌ترین آن نبود نیروی انسانی کارآمد و فنی بود. «آن زمان نیروهای جوانی که از دانشکده‌های مهندسی فارغ‌التحصیل شده و یا بعضا چند سال در واحدهای تولیدی دیگر کار کرده بودند نسبت به مسائل تولیدی، اطلاعات کافی نداشتند. مثلاً درباره نقشه‏ کشی و نقشه‏ خوانی و آشنایی با دقت ابعاد و روش‌های اندازه ‏گیری اطلاعات کمی داشتند. یک مهندس جوان تازه فارغ ‏التحصیل، دقت 0.001 میلی‏متر و یا 0.1 میلی‏متر را نمی‌توانست حس کند! در حین کار، دستگاه یا وسایل دقیق اندازه‌گیری را با برخورد غلط تخریب و یا از کالیبراسیون خارج می‌کردند. مشابه این مثال‌ها زیاد است.»

باتوجه به این ضعف‌ها تبریزی در مجموعه خود آموزش نیروی انسانی، انتقال دانش فنی و آشنایی با توان ماشین­آلات، بهره‌برداری از آن‌هاو تعمیرات ماشین ­آلات را جزو برنامه‌های اصلی شرکتش قرار داد. از طرف دیگر کارخانه با مشکل فروش محصولات خود نیز مواجه بود زیرا چنین کارخانه‌ای که تنوع تولیدات آن به هزاران نوع مختلف می‌رسید نیاز به یک تیم مهندسی فروش داشت که ابزار را بشناسند و کاربرد آن را بدانند تا به تولیدکننده پیشنهاد دهند چه ابزاری را مصرف کند و این تیم وجود نداشت بنابراین محصولات ساخته‏شده در انبارها می‌ماند و هر روز از نقدینگی شرکت کاسته و محصولات به انبار اضافه می‌شد. تبریزی آموزش تیم فروش را هم یکی دیگر از اولویت‌های این مجموعه قرار داد و توانست موفقیت‌های بسیاری به دست بیاورد زیرا بازار رقابتی بسیار سختی به دلیل تحولات منطقه‏ای شکل گرفته بود. خود او گفته است: «پارامترهای بازار عوض شده بود زیرا به دلیل فروپاشی شوروی سابق تعداد زیادی محصول از مرز شمالی با قیمت‌های بسیار ارزان وارد کشور می‌شود. همچنین با ورود ابزارهای قاچاق غربی از مرز عراق و فروش ابزارهای موجود در انبارهای شرکت‌های دولتی، قیمت ابزار به شدت کاهش یافته بود. در این بین واحدهای تولیدی بزرگ خودروساز نیز ابزار را از خارج خریداری می‌کردند. در چنین وضعیتی که شرایط بسیار مشکلی برای الماسه‌ساز به وجود آمده بود شرکت، محصولات جدیدی را در برنامه‌های تولیدی خودش قرار داد که مزیت شرکت بود تا بتواند در رقابت بازار را در دست داشته باشد، مثل دوزه‌های کشش سیم، غلتک‌های کاربید تنگستن،سیلیکن کاربید تنگستن و ابزارهای معدن و مته‌های حفاری. محصولاتی که هرکدام نیاز به خط تولید و فضای مناسب داشت ولی ما با برنامه‏ ریزی از عهده ساخت آن‌ها برآمدیم. مثلا برای تولید مته‌های حفاری نفت، قرارداد سه‏ جانبه‌ای با شرکت کالای نفت تهران و یک شرکت خارجی امضا کردم و برای تولید مته‌های حفاری، واحد جدیدی راه انداختم که در این واحد برای اولین بار در کشور، مته‌های حفاری نفت را که قطعات آن از شرکت‌های خارجی خریداری می‌شد مونتاژ  می‏کرد و به شرکت کالای نفت تحویل می‌داد. انتقال دانش فنی نیز اصل هدف از این کار بود. در عملیات حفاری، کیفیت مته از اهمیت زیادی برخوردار است چون با توجه به هزینه‌های سنگین دکل حفاری ترجیح داده می‌شود که از مته‌هایی با عمر بالا استفاده شود تا در برنامه ‏ریزی حفاری اشکالی ایجاد نشود؛ شرکت ما برای اولین بار این ابزار را در کشور تولید کرد.»

پیشنهادهایی برای انتخاب شغل آینده

تبریزی معتقد است مبانی علمی و دانشگاهی کمک زیادی به حل مشکلات صنعتی و تولیدی می‌کند. او مطالعه مقالات صنعتی،بررسی مجلات فنی، بازدید ازواحدهای تولید مختلف و تفکر در محصولات تولیدشده در بازار را از اقدامات مناسبی می‌داند که سبب می‌شودیک صنعتگر و کارآفرین بهتر بتواند برای مجموعه خود برنامه‏ ریزی کند. او همچنین تاکید بسیار زیادی بر تربیت نیروی انسانی به خصوص از دوران دانشجویی دارد. تبریزی در گفت‏وگوی خود با سایت کارآفرینی دانشگاه شریف گفته است: «برای پیشرفت دانشجویان و جذب آن‌ها به صنایع دو راه پیشنهاد می‌کنم. یکی بازدیدهای علمی از واحدهای صنعتی مختلف کوچک و بزرگ (با تعداد کم بازدیدکنندگان) و تامل در بازدیدها تا دانشجویان با تولید، طراحی، مشاوره و غیره آشنا شوند و نهایتاً در طول و بعد از تحصیل از این تجربیات، استفاده کند. راه دوم دعوت از استادان صنعت‌های مختلف و کارآفرینان به دانشگاه و سخنرانی آن‌هادرباره فعالیت‌های صنعتی و واحدهایی که تاسیس کرده‏اند. مثلاً فردی دارای تجربه بسیار خوب و طولانی در تولید لاستیک خودرو در فلان شرکت است؛ مسئولان دانشگاه می‌توانند از او دعوت کنند تا در یک نشست از خط تولید،مسائل تولید و مشکلاتش برای دانشجویان و استادان صحبت کند. این هم به صنعت کمک می‌کند و هم باعث می‌شود دانشجویان نسبت به انتخاب شغل آینده‏شان دید بهتری پیدا کنند و در کارشان موفق باشند.دروس دانشگاهی ما تئوری است و از عمل فاصله زیادی دارد و مقدار کارعملی آن به یک یا دو واحد درسی محدود می‌شودکه جواب‏گو نیست. از طرف دیگر، امکانات دانشگاه‌ها نیز محدود است.»

در کنار آموزش نیروی انسانی تبریزی بر کار گروهی هم در مجموعه‌های صنعتی تاکید دارد و معتقد است کمتر کار صنعتی است که بتوان به تنهایی انجامداد. بنابراین یکی از پیش‏نیازهای موفقیت در هر مجموعه صنعتی این است که چند نفر به کمک یکدیگر کار را پیش ببرند و ارتباط منسجمی با هم داشته باشند.

او می‌گوید کارآفرینان همیشه باید به تغییرات قوانین داخلی،تغییرات بازارهای جهانی یا منطقه‌ای که می‌تواند اثر زیادی روی کسب و کارشان داشته باشد، توجه ویژه کنند. او در مصاحبه‏ای گفته است: «مثلاً تغییرات قوانین تعرفه ورود یک کالا که یک­دفعه از صفر درصد تا صد درصد می‌تواند تغییر کند؛ این تغییر ممکن است روی مواد اولیه مصرفی باشد و یا آن‏که در خود محصول نهایی باشد. تغییرات نرخ ارز که اثر مستقیم روی قیمت تمام‏شده محصول دارد و همچنین روی قیمت محصول نهایی واردشده از رقیب، تغییرات جهانی قیمت نفت و غیره، این تغییرات می‌تواند هریک به تنهایی مسبب شکست یک طرح کارآفرینانه باشد.به نظر من صنعت کشور نیاز به یک متولی داردتا بتواند با برنامه‏ریزی درست، صنعت را از وضعیت فعلی نجات دهد. همه آرزومند صنعتی قوی، مستقل و نوآور هستیم ولی به دلیل آن‏که برنامه نداریم، با وجود این‏همه مهندس و امکانات هر روز وضعیت صنعت بدتر از روز قبل می‌شود.»

ارتباط صنعت و دانشگاه

محمود تبریزی درکارنامه حرفه‏ای خود هم سال‌ها تدریس در دانشگاه شریف و بازنشستگی از دانشگاه را دارد و هم چند دهه فعالیت صنعتی و کارآفرینی را؛ بنابراین او جزو کسانی است که می‌تواند درباره ضرورت‌های ارتباط صنعت و دانشگاه نظرات راهگشا ارائه دهد. او در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان این ارتباط را برقرار کرد، معتقد است: «باید نیاز صنعت‏گر باشد تا به دانشگاه برای حل معضل خود مراجعه کند و دانشگاه نیز با تحقیقات خود جواب صنعت‌گر را بدهد. امروز در دنیا، صنعت مشکلاتش را به دانشگاه می‌‏گوید زیرا خودش امکانات تحقیقات ندارد و یا اگر دارد از ظرفیت‌های دانشگاهی نیز می‌خواهد استفاده کند. ارتباط تنگاتنگ بین دانشگاه و صنعت یک امر حیاتی است که باید به آن توجه بیشتر شود. باید مدیران صنعت با دانشگاه‌ها جلسات مشترک داشته باشند و از امکانات یکدیگر بازدید کنند تا دانشگاه نیاز صنعت را درک کند و از همکاری و کمک‌های مادی و معنوی آن استفاده ببرد. همین‏طور دانشگاهیان نیز با تجربیات صنعتی آشنا شوند و این همکاری در رشد و پرورش دانشجویان نیز بسیار موثر است. در این بین شرکت‌های دولتی، درصدی از فروش و یا درآمدشان را باید به تحقیق اختصاص دهند که شاید نیاز به قانون داشته باشد. مثلاً به جای پرداخت مالیات، می‌تواند مقداری از آن را صرف کار تحقیقاتی در دانشگاه بکند. ولی نکته مهم نشست و برخاست صنعت‌گران با دانشگاهیان است. مثلاً مکانیک‌ها با کارخانجات تولیدی مکانیک، متالورژی‌ها با ذوب و مواد و برقی‌ها نیز با کاربران برقی جلسات زیاد بگذارند. بازدید حضوری، خیلی مسائل را به جریان می‌اندازد.»

منبع: اتاق بازرگانی تهران