حادثه طبس؛درسی تلخ برای آینده ایمنی کار

به گزارش "گسترش تولید و تجارت" علی حسین شهریور، دبیرکل خانه تعاونگران ایران، با اشاره به سالگرد انفجار معدن زغال‌سنگ طبس در سال ۱۴۰۳ که ناشی از نشت گاز متان و ریزش بخش‌هایی از معدن بود، مجدداً بر اهمیت توجه جدی به ایمنی در محیط‌های کاری پرخطر، به‌ویژه معادن، تاکید کرد. این حادثه فاجعه‌بار نه تنها داغ بزرگی بر دل خانواده‌ها گذاشت، بلکه زنگ خطر جدی را برای نظام ایمنی کار در کشور به صدا درآورد و نشان داد که بی‌توجهی به استانداردها می‌تواند منجر به فجایع انسانی شود. به گفته وی، تقویت فرهنگ ایمنی در محیط‌های کار، یک وظیفه اخلاقی و ملی است تا از تکرار چنین تراژدی‌هایی جلوگیری شود.

مسئولیت کارفرما و چالش بازرسی‌های سنتی

شهریور با یادآوری مواد ۹۱ و ۹۵ قانون کار، مسئولیت اصلی تامین ایمنی محیط کار و ابزارهای حفاظت فنی و فردی را بر عهده کارفرمایان دانست. با این حال، وی افزود که اجرای موثر این قوانین بدون بهره‌گیری از ابزارهای نوین مانند خودکنترلی و خوداظهاری، دشوار است. دبیرکل خانه تعاونگران به آمار نگران‌کننده بازرسان کار در کشور اشاره کرد: در حال حاضر، حدود ۱.۳ میلیون کارگاه مشمول قانون کار وجود دارد، اما تنها ۸۰۰ بازرس کار برای این تعداد در نظر گرفته شده است. این بدان معناست که هر بازرس باید بر بیش از ۱۶۰۰ کارگاه نظارت کند که عملاً امکان‌پذیر نبوده و ناکافی بودن بازرسی‌های سنتی را نمایان می‌سازد.

تجربیات جهانی؛ الگوهایی برای ایمنی پایدار

دبیرکل خانه تعاونگران با تاکید بر ضرورت استفاده از الگوهای نوین جهانی، به تجربیات موفق کشورهای دیگر اشاره کرد:

• سازمان بین‌المللی کار و اتحادیه اروپا: سال‌هاست که بر استقرار سیستم‌های مدیریت ایمنی، از جمله خودارزیابی و خودکنترلی، برای کاهش ریسک تاکید دارند.
• اروپا: بیش از ۷۰ درصد شرکت‌ها با اجرای خودارزیابی توانسته‌اند نرخ حوادث شغلی را ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش دهند.
• آمریکا: با ترویج چک‌لیست‌های خودکنترلی، میزان جراحات شغلی تا ۴۰ درصد کاهش یافته است.
• هند، استرالیا و کانادا: از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های ایمنی و پیشگیری هوشمند از حوادث استفاده می‌کنند.

تعاونی‌ها، بازوی اجرایی در ارتقای ایمنی معادن

شهریور با اشاره به وجود بیش از ۶ هزار و ۸۶۱ معدن فعال در کشور و فعالیت بیش از ۹۰۰ تعاونی معدنی، پتانسیل بالای تعاونی‌ها را در ارتقای ایمنی و استقرار نظام خودکنترلی مورد تاکید قرار داد. استان خراسان رضوی با ۱۸۷ تعاونی معدنی و لرستان با ۹۷ تعاونی معدنی، پیشرو در این زمینه هستند. وی معتقد است که مشارکت ساختاری تشکل‌های کارگری و کارفرمایی و تعاونی‌ها در برنامه‌های ایمنی، می‌تواند نقش موثری در پیشگیری از حوادث ایفا کند.

درخواست از سیاست‌گذاران؛ ایمنی، سرمایه‌ای برای آینده

دبیرکل خانه تعاونگران خطاب به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و شورای حفاظت فنی، خواستار ورود جدی به این موضوع و طراحی یک ساختار مناسب برای نظام خودکنترلی شد. وی تاکید کرد: “ایمنی نه یک هزینه، بلکه سرمایه‌ای برای آینده کارگران و اقتصاد کشور است. اگر امروز اقدام کنیم، فردا می‌توانیم از فجایعی مانند حادثه طبس جلوگیری کنیم.”