دکتر عباسعلی حضرتی

مدیرکارخانجات ایران پوپلین

قسمت اول

در مقاله نخست، سعی نمودیم با معرفی مختصری از صنعت نساجی و شرح کوتاهی از مشکلات این صنعت توانمند و کارا در کشور، به بیان راهکارهای رونق و توسعه آن بپردازیم.

در این مقاله به ضرورت برپایی نمایشگاه های تخصصی صنعت نساجی به عنوان یکی از اثرگذارترین و قدرتمندترین ابزار توسعه صنعت و افزایش اشتغال پایدار خواهیم پرداخت.

همانطور که پیش از این شرح آن گذشت، با توجه به اثرگذاری صنعت نساجی در اشتغال زایی بالا، ارز آوری، تولید ثروت ملی، نیاز به سرمایه گذاری کمتر نسبت به سایر صنایع و ارزش افزوده بالا، حمایت از صنعت نساجی و تشویق بخش خصوصی برای ورود به این صنعت، برای دستیابی به اقتصادی پویا و خودکفایی کشور عزیزمان بسیار ضروری و حیاتی است. اما این صنعت در حال حاضر با مشکلات بزرگی در حال دست و پنجه نرم کردن است.

صنعت نساجی؛ قدمت، چرایی و چگونگی آن

با توجه به تعاریف متعددی که تاکنون از صنعت بیان شده است به طور کلی می توان گفت؛ به مجموعه ‌ی تمام یگان‌ هایی که در تولید، توزیع یا مصرف یک فرآورده یا یک دسته از فرآورده‌ های مشابه فعالیت می ‌کنند، «صنعت» اطلاق می شود. با این شرح، گروه‌ های صنعتی ممکن است با استفاده از روش‌ های گوناگونی در کنار یکدیگر تقسیم‌ بندی شوند. مثلاً در گروه‌ های سی و چندگانه صنعت تعریف ‌شده در «بورس اوراق بهادار تهران»، نساجی یکی از اولین صنایع مطرح در کشور است که جایگاه ویژه‌ ای در زمینه تولید و اشتغال در کشور دارد.

صنعت نساجی از قدیمی ‌ترین صنایع بشری محسوب می‌ شود چرا که نیاز به لباس و پوشاک بعد از نیاز به غذا و مسکن از نیازهای اولیه انسان به‌ شمار می‌ آید. نشانه ‌هایی از بافندگی و نساجی مربوط به دوران پارینه‌ سنگی به دست آمده‌ که گواه اهمیت این صنعت می‌ باشد. قدمت بسیار طولانی و تاثیری که در پیشرفت صنعت و اقتصاد دنیا گذاشته و می‌گذارد، اهمیت این صنعت را به وضوح نشان می دهد، به گونه‌ای که این صنعت به عنوان یک صنعت پایه شناخته می‌شود.

تولید پارچه و پوشاک در طول تاریخ ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. به دلیل اهمیت منسوجات در حیات اجتماعی و اقتصادی مردم و نقش حفاظتی آن در مصون نگه داشتن بدن انسان در برابر عوامل طبیعی و اقلیمی و سپس برجسته شدن کارکرد اجتماعی و فرهنگی آن، این صنعت مورد توجه ایرانیان بوده و در سده های چهارم و پنجم هجری قمری نیز جایگاه برجسته ای از جنبه اقتصادی (تولید و صادرات) پیدا کرد. بقایای کشف شده از وسیله های ابتدایی تولید نخ و پارچه در تپه های سیلک کاشان با قدمت بیش از  7500 سال پیش نشانگر دیرینگی این صنعت در ایران است. با این وصف، هم‌اکنون مراکز مهم صنعت نساجی ایران، شهرهای اصفهان، کاشان، یزد، مازندران، رشت و .... می باشد.

با توجه به نیازهای اولیه بشر از جمله پوشاک و علیرغم قدمتی که صنعت نساجی دارد می‌ توان این صنعت را از صنایع پیشرو در کشور به شمار آورد، صنعتی که علاوه بر تامین پوشاک و البسه در زمینه ایجاد اشتغال، درآمد، رونق اقتصاد و البته رفع بیکاری توانسته نقش خود را به خوبی ایفا نماید.

این صنعت همواره کوشیده تا با تامین پوشاک و البسه با کیفیت و استاندارد ایفاگر نقش تولید و اشتغال بوده و در راه توسعه و پویایی اقتصادی همواره تلاش باشد.

حال با توجه به جمعیت کثیر جوانان تحصیلکرده و جویای کار، نقش صنایع در راستای تولید و ایجاد اشتغال نقشی مهم و حیاتی‌ است، اما صنایع موجود در این استان با توجه به توان رقابتی و انگیزه ‌ای که در تولید دارند در چه صورتی می ‌توانند به فعالیت ثمر بخش خود ادامه داده و به توسعه فعالیت‌ های تولیدی خود امیدوار باشند؟

سرمایه‌گذاری در صنعت نساجی دارای مزایای بسیاری بوده و این صنعت ارزش‌افزوده به نسبت بالایی دارد و نسبت به سرمایه‌گذاریی که در آن می‌شود، اشتغال نسبتاً بالایی را ایجاد می‌کند. این صنعت در صورت تمرکز بر صادرات، ارزآوری بسیار مطلوبی دارد و همین مزایا باعث شده کشورهای در حال توسعه که اکثرا فاقد منابع معدنی، نفت و گاز هستند برای ارتقا و رونق اقتصاد خود به سرمایه‌گذاری در این صنعت، روی آورند.

 حمایت از صنعت نساجی و تشویق بخش خصوصی برای ورود به این صنعت، یک ضرورت بزرگ در عرصه صنعت کشور است. اما آنچه که سبب آسیب پذیری این صنعت در کشور ما شده است، واردات بی‌رویه در صنعت نساجی و عدم فرهنگ سازی و شناساندن مطلوب توانمندی های تولیدات داخلی برای مصرف کننده است. واردات بی‌رویه پوشاک از کشورهایی از جمله کشور چین موجبات رکود صنعت نساجی در حوزه تولید پارچه و پوشاک و استقبال چشم‌گیر از این واردات زمینه را برای شکست بیشتر اهالی تولید در صنعت نساجی فراهم آورده است.

طی سال‌های گذشته واردات بی رویه، قاچاق پوشاک موجب تعطیلی واحدهای نساجی و مقرون به صرفه نبودن تولید پارچه در کشور شده است. در واقع همه این عوامل دست به دست یکدیگر داده تا دیگر تولید داخلی در این صنعت مقرون به صرفه نباشد و همین امر موجب افزایش واردات شده است.

تجربه کشور‌های موفق، جهت «برون‌ رفت پایدار» از چالش های فراروی صنعت نساجی، راهکار توسعه صادرات بوده است. با این حال اقدامات صورت گرفته طی سال های اخیر و واردات ماشین آلات جدید برای رونق این صنعت، به نظر می‌رسد که می‌توان نسبت به حل بخشی از مشکلات پیش روی این صنعت امیدوار بود.

امیدواری برای بهبود صنعت نساجی

واردات غیرقانونی محصولات نساجی و پوشاک، بهره وری پایین، فرسوده بودن ماشین آلات، پایین بودن مقیاس تولید و کمبود نقدینگی از مهم ترین مشکلات صنایع نساجی کشور است که با واردات ماشین آلات جدید ضمن تکمیل زنجیره تولید می‌توانیم با کیفیت بالاتر و قیمت پایین تر تولیدات خود را وارد بازار نمائیم با تحقق این امر در بُعد منطقه ای نیز توان رقابت با رقبا افزایش می‌یابد. 

هم اکنون با توجه به پیشرفت تکنولوژی‌های تولید در صنایع نساجی و اهمیت واردات ماشین آلات جدید برای بهبود صنعت نساجی کشور، می‌توانیم امیدوار باشیم با واردات ماشین آلات جدید صنعت نساجی و تلاش برای دستیابی به افق های بیشتر در حوزه تولید و تجارت این صنعت،  مسیر برای رونق دوباره آن هموار شود.

ادامه دارد....